Er was eens een jongen die niet kon lezen en schrijven, maar hij wilde t graag leren. Hij vond echter niemand die hem onderwijs wilde geven. Eindelijk ontmoette hij een heer die hem in dienst wilde nemen en die hem dan lezen en schrijven kon leren. De jongen nam dit met blijdschap aan.

Toen hij een half jaar bij de heer gediend had, was hij al tamelijk ver gevorderd. Toen beval de heer hem eens op te schrijven hoe men zich in allerlei dingen kan veranderen. Dat stond in een groot boek dat de heer hem gaf. De jongen keek daar vreemd van op. Maar toen hij alles had opgeschreven, leerde hij het van buiten. En toen hij alles in zijn hoofd had, kreeg hij zin om zich ook eens te veranderen.

Hij veranderde zich in een koe en ging in het weiland van een van de boeren liggen. Toen de boer de volgende ochtend in het veld kwam zag hij daar een vreemde koe. Er kwam niemand opdagen die zich als eigenaar van het dier liet gelden. Daarom ging de boer met de koe naar de markt en verkocht het dier voor een goede prijs aan een veehandelaar. Die ging met het beest aan een touw op weg naar zijn woonplaats. Maar toen ze een poos hadden gelopen werd de koe halsstarrig en rukte zo krachtig aan het touw dat het brak. De koe vluchtte een bosje in en veranderde zich daar weer in een jongen. De jongen liep de man tegemoet. Toen deze hem vroeg: "Heb je ook een koe gezien?" zei hij nee en liep verder.

Maar de jongen vond deze kunst zo mooi, dat hij zich kort daarna in een paard veranderde. Het paard werd gekocht door de heer die de jongen had leren lezen en schrijven. Hij had het dier nog niet zo lang op stal staan, of de heer merkte dat het niemand anders was dan zijn voormalige leerling. De heer was hier boos om, omdat hij niet wilde dat iemand anders de kunst van het veranderen zou kennen. Hij haalde het paard uit de stal en ging ermee naar de smid om het te laten beslaan. Toen de hoefijzers eronder zaten zei de heer: "Smid, maak nu eens een groot stuk ijzer gloeiend en geef mijn paard daar een paar flinke brandmerken mee." Zo wilde hij de jongen straffen.

De smid stak een groot ijzer in het vuur, maar eer hij daarmee klaar was, veranderde de jongen zich in een haas en snelde weg, zo hard hij kon. Plotseling veranderde de heer zich nu in een hond en liep de haas achterna om hem te vangen. Maar voor hij dat kon doen veranderde de jongen zich in een vlieg. Hierop veranderde de heer zich in een zwaan en wilde zo de vlieg vangen. Maar dit lukte niet, want de vlieg vloog te snel heen en weer.

Boven een tuin gekomen veranderde de jongen zich in een gouden ring, die op de grond viel.

Juist op dat ogenblik wandelde daar een meisje dat de ring vond. De heer veranderde zich toen snel in een koopman. Hij wendde zich tot het meisje en vroeg of hij de ring kon kopen. "Nee," zei ze, maar toen liet ze de ring plotseling vallen. De ring veranderde snel in een gortkorrel. De koopman werd een haan, die de korrel wilde oppikken. Maar eer hij dit kon doen veranderde de korrel in een vos, die de haan de kop afbeet.

Dit was de beloning omdat de heer de jongen lezen en schrijven had geleerd.

Nederland

"Volksverhalen uit kleurrijk Nederland. Betoverd. Verhalen over mensen die in dieren veranderen (en omgekeerd) uit de Chinese, Joodse, Nederlandse, Indiase, Turkse, Surinaamse, Marokkaanse en Indonesische verteltraditie" uitgegeven door Lemniscaat, Rotterdam, 1991. ISBN: 9060697219