donderdag 28 maart 2024

Volksverhalen Almanak


De grote oehoe van Hardenberg


Hardenberg is een stad waar omheen enorm veel verhalen leven. En één van die verhalen, dat is het verhaal van Hendrik Jan Brunink.
Het zal ongeveer in 1936 geweest zijn. De Vierde Wijkweg was toen nog een doorlopende weg. Tegenwoordig is het een doodlopende weg, maar toen liep die weg achter een boerderij langs en ging dan door naar de Elfde Wijk.
En aan de overkant van die weg, daar was een schuur. En in die boerderij daar woonde toen een hele gelovige boer. Die had ook een hele gelovige knecht. En op een dag loopt die knecht die schuur in, het is een beetje donker, en hij ziet boven bij de hanenbalken twee grote rollende gele ogen. Hij holt naar buiten en hij zegt tegen de boer: "Boer, er zit een duvel in de schuur!" - "Wat?" zegt die boer, loopt ook de schuur in, kijkt omhoog, ziet daar die rollende gele ogen, hoort wat geblaas en gesis, komt weer naar buiten en zegt: "Je hebt gelijk. D'r zit een duvel in de schuur!"
In een mum van tijd staan alle boeren uit de omgeving op het erf, maar niemand durft die schuur in. Ze zeggen: "Wat moeten we nou doen?" en dan zeggen ze: "Weet je wat? We halen Hendrik Jan Brunink erbij."
Dat is de sterkste man van Hardenberg. Hij is 21 en heeft zulke grote handen dat als zijn moeder zegt: "Hendrik Jan, neem eens wat eieren mee uit de kelder," dan heeft hij op één hand, tien grote eieren. Hendrik Jan Brunink is niet bang, die komt en die pakt een ladder, loopt de schuur in, zet die ladder tegen de hanenbalken en hij klimt omhoog. Maar hij vertelde mij, hij zei: "Toen ik halverwege was, toen zag ik daar die rollende gele ogen, ik hoorde geblaas en gesis en geklapper van vleugels." Hij zegt: "De knieën begonnen mij te knikken. Het zweet brak mij uit." En hij ging de ladder weer af. En toen kwam hij buiten en de mensen zeiden: "Jongens, als Hendrik Jan Brunink er niks mee kan, dan kan niemand d'r wat mee!"
En toen hebben ze daar de pastoor gehaald uit Slagharen! Die rooms-katholieken die konden er wat meer mee, maar die pastoor die begon d'r helemaal niet aan, die deed het niet. En toen hebben ze de burgemeester gehaald uit Hardenberg. En de burgemeester zei: "Ik weet het goed gemaakt. Die schuur die verbranden wij! Bij alle vier de hoeken!" En dat hebben ze gedaan. Ze hebben de schuur verbrand. Bij alle vier de hoeken is hij brand gestoken en de schuur is opgebrand met duvel en al!
En toen kreeg die boer geld om die schuur opnieuw te bouwen, maar dat heeft hij helemaal niet gedaan. Hij heeft de boel verkocht en hij is weggegaan. Er kwamen drie broers wonen en die hebben er een tijdje gewoond en toen werd het verkocht aan een mevrouw, die, zodra ze in dat huis kwam wonen, helemaal gek was van uilen. Het enige wat ze deed was uilen verzamelen. Ze had er wel driehonderd! Opgezette uilen! Langs planken onder het plafond, daar stonden die uilen.
Dat komt door die uil die in de schuur gezeten heeft. Want daar is uiteindelijk iedereen van overtuigd. Dat het een hele grote oehoe was daar in de schuur. Maar zij? Zij wilde er niks van weten. Maar Hendrik Jan Brunink die is er werkelijk bijna beroemd mee geworden: hij en die grote oehoe.
*   *   *
Samenvatting
Een sage over Hendrik Jan Brunink en de duvel in de schuur. Een knecht schrikt van gele ogen in de schuur en denkt dat het de duivel is. Als de sterkste man van het dorp - Hendrik Jan Brunink - erbij wordt gehaald en hij ook geen raad weet, wordt uiteindelijk de schuur in brand gestoken. De vrouw die later op die plek gaat wonen, raakt bezeten door uilen: ze heeft wel honderden opgezette uilen!
Toelichting
De vertelster Janna van den Berg, heeft dit verhaal gehoord van Hendrik Jan Brunink in ca. 1995/96. In Hardenberg zijn veel volksverhalen en sagen, waarschijnlijk vanwege de grote Duitse invloed op de streek. Janna van den Berg heeft sinds midden jaren '90 ruim honderden verhalen verzameld bij oude inwoners van Hardenberg. Eén van de mensen die ze naar verhalen gevraagd heeft is Hendrik Jan Brunink, die algemeen bekend is vanwege dit verhaal en het feit dat hij de sterkste man was van Hardenberg (hij was smid).
Het verhaal is echt gebeurd en de schuur is rond 1936 afgebrand en daarna nooit meer opgebouwd. De plek is altijd nog te zien op de Vierde Wijkweg: waar de schuur heeft gestaan groeien geen bomen.
Vergelijk met De uil van de gebroeders Grimm.
Website Janna van den Berg: www.jannavandenberg.nl
Trefwoorden
Basisinformatie
Bron
Speciaal verteld door Janna van den Berg voor het project "Nederlandse gemeenten en hun sagen." Niet eerder gepubliceerd.
Populair
Verder lezen