dinsdag 19 maart 2024

Volksverhalen Almanak


Aldar-Kose en de rijke man die boer wilde worden


Er was eens een rijke man die het plan had opgevat om boer te worden. In een naburig dorp kocht hij voor twee schapen de beste ploeg die hij kon krijgen. Hij spande er twee stevige ossen uit zijn eigen kudde voor en vertrok naar het veld.
Hij ploegde een uur en nog een uur en nog een uur. De ossen deden gehoorzaam hun werk en toonden geen spoortje vermoeidheid. Maar de ploeger baadde in het zweet. Hij was niet gewend zulk zwaar werk te doen en ten slotte raakte hij zo uitgeput dat het hem duizelde.
Nu gebeurde het dat Aldar-Kose na een lange reis bij het veld aankwam waar de rijkaard liep te zwoegen. Aldar had een kudde schapen bij zich, die hij gewonnen had bij een weddenschap. In de verte zag hij de ploeger voortstrompelen.
Wel, wel, wel, dacht hij, als dat mijn buurman Zjartybaj niet is. En hij heeft het in z'n hoofd gehaald om het veld te gaan ploegen. Een mooie gelegenheid om weer eens flink te lachen.
Aldar-Kose verstopte zijn kudde achter een heuveltje en liep op de ploeger af. Die hield stil en liet de ploeg los om te kijken wie eraan kwam. Hij herkende Aldar-Kose en groette hem. Aldar groette terug en schudde het hoofd: "Ach, mijn beste buurman, wat moet jij moe zijn! Vind je niet dat het tijd is om uit te rusten? Als jij nu lekker in het gras gaat liggen, neem ik met alle plezier het werk even van je over. Goed?"
Dit was precies waarop Zjartybaj gehoopt had. Hij gaf Aldar de ploeg in handen en liep zelf naar de voet van de heuvel om in het gras te gaan liggen. Hij had zijn jas nog niet over zich heen gelegd of hij viel in een diepe slaap. Hij merkte zelfs niet dat hij vlak bij de kudde schapen lag, die Aldar daar verstopt had. Toen Aldar-Kose zag dat Zjartybaj was ingeslapen, begon hij zijn plannetje uit te voeren. Hij sneed de staarten van de ossen af en zette ze rechtop in de grond. De ossen joeg hij tot achter de heuvel, waar ze zich bij de schapen voegden.
Door de lange reis was Aldar-Kose niet minder uitgeput dan Zjartybaj. Hij ging naast de ploeg liggen en viel in slaap. Na een tijdje werd Zjartybaj wakker. Eerst verwonderde hij zich erover dat Aldar niets deed. Hij lag naast zijn ploeg en leek te slapen. Toen ontdekte de rijkaard dat zijn ossen verdwenen waren. Op de plaats waar ze hadden moeten staan, staken twee staarten uit de grond. Hij wekte Aldar-Kose, die meteen opsprong en al even verbaasd vroeg: "Is het gedrag van je ossen altijd al zo geweest of ligt het aan mijn manier van ploegen? Want ik had de ploeg nog niet in mijn handen of ze begonnen me toch te loeien! Ze loeiden en loeiden totdat ze langzaam in de aarde verdwenen. En nu zijn alleen hun staarten nog te zien."
Zjartybaj riep onthutst: "Je liegt! Ossen kunnen niet de grond in kruipen!" Met deze woorden liep hij op de staarten af om ze uit de grond te trekken. Aldar-Kose sprong op met een schreeuw. "Niet trekken!" waarschuwde hij. "Ik smeek je, trek niet aan de staarten! Anders mocht je je ossen wel eens hun staart afrukken en dat vinden ze niet leuk. En als je ossen de gewoonte hebben om de grond in te kruipen, komen ze er zelf ook wel weer uit." Maar Zjartybaj dacht dat Aldar-Kose een grapje maakte. Boos gaf hij een ruk. Daar stond hij met twee staarten in zijn hand. Aldar-Kose riep: "Ik zei toch dat je niet aan de staarten mocht trekken! Nu heb je ze eraf getrokken. Nou moet je het zelf maar weten." En met deze woorden besloot Aldar dat het hoog tijd was om naar huis te gaan. Hij was een kudde schapen en twee ossen rijker dan toen hij vertrok. Geen slechte opbrengst van de reis.
*   *   *
Samenvatting
Een schelmenverhaal uit Kazachstan over een slimme bandiet. Een rijkaard wil boer worden en koopt een ploeg, zet er twee ossen voor en gaat ploegen. Hij werkt uren achtereen en wordt erg moe. Dan komt de schelm Aldar-Kose langs en biedt hem aan het werk even van hem over te nemen zodat de rijke man kan uitrusten. Wanneer deze slaapt haalt hij een geintje met hem en zijn ossen uit.
Toelichting
Aldar-Kose is bedrieger van beroep. Hij verdient zijn brood door mensen voor de gek te houden. Niet zomaar alle mensen, vooral de gierige rijkelui zijn de pineut. Want zij kunnen best wat missen, vindt Aldar-Kose. De ene keer troggelt hij hun een paard af, de andere keer geld, en soms zelfs een mooie dochter. 'Aldar' betekent in het Kazachs dan ook 'bedrieger'. Zijn tweede bijnaam 'Kose' (spreek uit 'kossè') betekent 'kin waar geen haar op groeit'. Want al is Aldar-Kose een volwassen man, zijn baard wil maar niet groeien.
Trefwoorden
Basisinformatie
Populair
Verder lezen