donderdag 28 maart 2024

Volksverhalen Almanak


Het wonderpaard en de prinses (Sifka-Boerka)


Een oude man, die drie zoons had, lag op zijn sterfbed. Daar gaf hij hun de volgende opdracht: "Na mijn dood moeten jullie drie nachten aaneen bij mijn graf komen en mij brood brengen."
De eerste twee nachten, toen het de beurt was van de oudste en de middelste zoon om naar het graf te gaan, droegen zij dit op aan de jongste Iwan-de-dwaas, 'half uit luiheid en half uit vrees', zoals het verhaal zegt. De oudste twee zoons waren slim en trots en werkten in het bedrijf van de vader, maar de jongste ging graag naar het bos en zat voorts op de kachel.
Zo gebeurde het dus, dat de jongste zoon de drie achtereenvolgende nachten na de begrafenis naar het graf van de vader ging en hem brood bracht. Omstreeks middernacht verscheen de vader aan Iwan, nam en at het brood en informeerde naar de toestanden in Rusland. Stereotiep gaf Iwan het antwoord: "Ik ben het, uw zoon. In Rusland is alles rustig."
De laatste nacht antwoordde de vader, nadat hij het brood gegeten had: "Jij alleen hebt mijn opdracht vervuld, want je bent drie nachten naar mijn graf gekomen. Ga nu het land in en roep: 'Sifka-Boerka, hopsa! Wijs paard, sta bij mij stil.' Dan komt er een paard aandraven. Kruip nu door zijn rechteroor erin en door zijn linkeroor eruit. Dan ben je een geweldige held geworden. Stijg dan te paard en rij weg."
In die tijd riep de Tsaar alle dappere, ongetrouwde helden naar zijn paleis om hun geluk te beproeven. Zijn dochter, de schoonste vrouw van het land, liet een toren bouwen van twaalf zuilen en twaalf verdiepingen. Boven in die toren nam zij plaats. De helden moesten haar met één sprong bereiken en haar kussen. Wie dit mocht gelukken - onverschillig zijn afkomst - zou de prinses tot vrouw krijgen en bovendien de helft van het Tsarenrijk.
Ook de oudste en middelste broers reden uit om hun kans te wagen. Toen zij weg waren, liep Iwan het veld in en sprak de toverformule uit, die zijn vader hem gegeven had. Plotseling verscheen er met angstige snelheid een vurig paard, dat bij Iwan stilhield en om bevelen vroeg. Zoals hem gezegd was, kroop de zoon door het rechteroor naar binnen en door het linkeroor eruit, veranderde in een edele held en reed naar het hof van de Tsaar.
De vorst verscheen te midden van de onafzienbare menigte en maakte de regels van de wedkamp bekend. Zodra de prinses boven in haar toren had plaats genomen, begonnen de helden op hun paarden te springen. Maar geen slaagde erin tot aan de bovenste verdieping te komen. De oudste en middelste broer bereikten zelfs niet de halve hoogte.
Maar daar kwam Iwan aan. De grond dreunde onder het geweld van de hoeven, vurige adem hijgde uit de bek van zijn paard. De eerste keer bereikte hij de tiende verdieping. Hij keerde zijn paard en stormde opnieuw en bereikte de elfde verdieping. Zonder aarzelen of zonder vermoeidheid te voelen, ondernam hij de derde poging, schoot als een vlam langs de twaalfde verdieping en kuste de schone prinses op de lippen. Bliksemsnel drukte zij haar zegel op Iwans voorhoofd af.
Terwijl de menigte juichend naar voren drong om de held te eren, was deze plotseling verdwenen.
Toen de broers thuis kwamen, lag Iwan reeds op de kachel met een lapje op zijn voorhoofd. Zij vertelden hem, hoe een held erin geslaagd was om met één sprong van zijn paard de twaalfde verdieping te bereiken en de prinses, de onvergelijkelijk schone, te kussen.
Iwan antwoordde: "Ben ik dat misschien geweest?" en toen zij hem uitjouwden, nam hij de lap van zijn voorhoofd, waar de prinses haar zegel gezet had. En eensklaps straalde de kamer van licht. De broers werden bang en zeiden: "Wil je de hut in brand steken?"
Intussen verkeerde de Tsaar in grote verlegenheid, daar de held spoorloos verdwenen was. Om te proberen hem te vinden, liet de vorst bekend maken, dat er de volgende dag een groot feest gegeven zou worden, waarop iedereen welkom zou zijn. Opnieuw stroomde er een talrijke menigte naar het paleis, bestaande uit vorsten en burgers, rijken en armen. Ook de drie broers bewogen zich tussen de mensenmassa.
De prinses hielp bedienen en ging rond met honingdrank, ondertussen scherp uitkijkend naar het voorhoofd met de zegelafdruk. Toen zij langs Iwan liep, vroeg zij hem, wie hij was en waarom hij een lap op zijn voorhoofd droeg. Zijn enige antwoord was, dat hij zich gestoten had. Doch de prinses trok de lap weg en ontwaarde de indruk van haar zegel.
Zij leidde Iwan naar de Tsaar, die schamper opmerkte: "Een mooie bruidegom, zo helemaal onder het roet."
Want Iwan was zó uit het huis weggelopen naar het feest. Hij vroeg echter verlof, zich te mogen wassen, ging naar buiten, floot zijn paard en veranderde opnieuw in de stralende held, die genade vond in de ogen van de Tsaar. Toen stond niets meer de bruiloft van Iwan en de onvergelijkelijk schone prinses in de weg.
*   *   *
Samenvatting
Een oud Russisch mystiek sprookjesverhaal. Omdat de jongste zoon - in tegenstelling tot zijn twee oudere broers - zijn vader na diens dood nog drie dagen brood brengt, krijgt hij te horen hoe hij meester wordt over het onzichtbaar paard Sifka Boerka. Daardoor lukt het hem uiteindelijk te trouwen met een prinses.
Toelichting
Trefwoorden
Basisinformatie
Thema
Populair
Verder lezen