dinsdag 19 maart 2024

Volksverhalen Almanak


't Pötjen van de Witte Wiefkes


In Hupsele, iej wet wal dat daar tusken Grolle en Eibarge lig, was is ne prengel von ne boer an 't bouwen. Op dat land wolle nog late rogge hebben. Vuur 'n meddag dache 't umme te kriegen. Maor vuur atte der arge in had was 't hoge meddag. Hoowal hee leelijk smach begon te krieg wolle 't stukke toch eers umme hebben vuur atte nao hoes geet. Toote weer ne keere umme bouwt hef en effen rust op de kante von de hegge, dee op 'n Hunenbulten anschöt kump um ne lekkeren rökke van etten in 'n neuze. Doo wodden 't neet better met zienen honger. Un brötseljen hier in de wieë waald, woo was dat meugelijk? In de hele contreië ston joch hoes of hutte! Maar op 'n maol bedenke zik dat in 'n Hunenbulten de witte wiefkes ne wrange hebt. Wisse, dee zult an 't braon waezen!
"No, op 'n rökke afgaonde zo'k wol mee willen etten," deche en geet weer an 't bouwen onderwiel um de mage nog meer begon te knagen. Atte weer rond is ewes dan zut-e inens un pötjen met etten op de gros hegge staon. Hee deut de leere van 'n scholder, hie giet der op an en bekek zik 't pötjen van alle kante, daor zat zelfs un groot stuk spek en wors in. Hie kreeg der lomp zinne an. Maor at der noo is venint in zat?! Woo meer hie der nao kek, woo meer zinne der nao kreeg.
"Ik wil 't er maor is op waogen," en begant an 'n wors. 't Smaken um bes en 't bekwam um good. 't Duurn neet lange of hee had alles op. Dan zet hie 't pötjen weer op de stae waor hie 't ekregene hef en deut 't vol met veldkeiere en röp in de richte van 'n Hunenbulten:
Witte wiefkes zo wit.
Witte wiefkes zo zwat,
Et iej oen an dee steene zat...
Nog vuur at onzen boer de liene weer aover de rugge hef en 't peerd met un 'hot' hef an-ejach kump een wit wiefken oet eure wrange stoeven en röp: "Dat zal oew rouwen, menneken!"
De boer kek gloeps vuur zik oet, zae niks, gonk weer an 't bouwen en heel de wennen oet 't stukke land. Onder dee bedrieven wodden 't haoste vespertied too hee op 't hoes angeet. 'n Andern dag zeejene rogge.
Met de kasdage lae der ne dikke laoge snee, waor onder de rogge veilig was weg-estopt. Ne mooie witte waald. Umdat 'n snee zo hoge lae en der helemaol gin trao was bleef de boer van 't Kindeken-weegen maor in hoes. De naobers mosten 't vuur um maor waar nemmen. Hie had er zik nooit zovölle an gelaegen laoten liggen.
'n Winter gonk vuurbiej en 't vuurjaor en dan kwam 'n zommer in 'n steurigen ummeloop. 't Wodden un good jaor, raegen op tied en zunne op tied. De vruchten deen 't bes. Nummes had te klagen. Ok de rogge, die onzen boer anders vake met de zeise mos meejen, was meer dan good. Hee zal ze vant jaor wal met 'n zich dale motten maken. Zo gebuurn 't too 'n bouw ankwam. Un paar dage nao Sint Jaopik halen hee de rogge al in. De rogge die hie veleene harfs 't leste ezeejd had vliejen hee op 't liekspier. Too hee alles op 'n balken hef zitten vriffe zik in de hande en zeg: "Nó van di witte wiefkes he'k toch gin las ehad, dee meuije meugt vuur mien part rondlopen."
Hee was ze toch nog niet nao un jaor vegetten al had hee ze al dee tied niet ezeene. Tegen at 't weer olde-middewinter wodt wille van de rogge deete op 't liekspier hef had zitten, brood bakken, 'n aovend vuur 't hoes heffe 't an-emaakt, 't mel in 'n trok.
Hee geet an 't knaen. Dan numpe ne gepse deeg um te preuven of 't good van zolte is. Maor kwelleke heffe 't preuvsel duur eslokkene af hee volt dale - dood...
Hee wodden nao 't karkhof ebrach. Nummes rouwen um zienen dood. Zien hoes bleef leug staon en veveel endelijks helendal.
De witte wiefkes in 'n Hunen-bulten bunt lange weg. Mangs vindt ze der rechtevoort wal van dee ulkepotte maor dat is ok alles. Wat leu kunt oew ok nog de stae wiezen op de Wolvenkamer in Hupsele, waor den ondankbaoren boer ewond hef.
*   *   *
Samenvatting
Een volksverhaal uit de Achterhoek in dialect opgetekend. Een boer gaat laat in het seizoen nog rogge zaaien. Wanneer hij honger begint te krijgen, ruikt hij een heerlijke geur van gebraden vlees. Dan vindt hij een potje met eten in het gras; een potje van de witte wieven. Hij eet het leeg en stopt er keien voor in de plaats, maar dat zal hem berouwen...
Toelichting
Originele dialect-versie van Het potje van de witte wieven. Zie voor het Achterhoeks als dialect: de Dialectkring Achterhook en Liemers (www.dialectkring.nl).
Heeft u of kent u volksverhalen in het dialect en wilt u die op deze site geplaatst zien? Mail de redactie (het liefst met een vertaling in het Nederlands erbij): redactie@beleven.org.
Trefwoorden
Basisinformatie
Bron
"Land en volk van de Achterhoek" door Hendrik Odink. Twents-Gelderse Uitgeverij W.G. Witkam, Enschede, 1971. p. 214-215.
Populair
Verder lezen