maandag 14 oktober 2024

Volksverhalen Almanak


De genezing van Ilya van Moerom


Terwijl de bogatyrs van vorst Wladimir wonderen van dapperheid verrichtten en de stad en het land van vijanden wisten te zuiveren, leefde er in het hoge noorden in een verlaten dorp niet ver van de stad Moerom een boerenzoon, Ilya genaamd, die sinds zijn geboorte verlamd was. Door zijn gebrek was hij niet in staat zijn vader en broers te helpen bij het werk op het land. Ilya had maar één ideaal: zijn vorst en zijn land te dienen en te vechten tegen de vijanden die het land bedreigden. Maar hoe zou hij hier ooit toe in staat zijn? Hij bad daarom vurig dat hij door een wonder zou worden genezen.
De eerste dertig jaren van zijn leven bracht hij door met gebed en meditatie. Ook sprak hij wel eens met vreemdelingen en mensen uit het dorp die zijn ouderlijk huis bezochten. Op die manier was hij geheel op de hoogte van de maatschappelijke toestanden en de gebeurtenissen die zich in die tijd afspeelden. Hoewel hij lichamelijk machteloos was, groeide hij normaal en nam zijn lichaamskracht toe.
Op een morgen lag Ilya zoals gewoonlijk op de oven en dacht na over zijn lotsbestemming en over de toekomst. Hij hoorde voetstappen op de weg en toen hij door het raam naar buiten keek, zag hij daar drie oude kaliki die hem vroegen de poort te openen en hun wat water te geven. "Dat zou ik best willen doen," antwoordde Ilya hen, "maar ik kan het niet. Al dertig jaar lang zit ik hier op dezelfde plaats, want ik kan mij niet bewegen." Toen riepen zij alle drie tegelijk: "En toch bevelen wij je om op te staan!"
Ilya keek hen ongelovig aan, maar er was niets spottends in hun blik; zij zagen hem liefdevol en begrijpend aan. Langzaam strekte Ilya zijn rechterbeen uit en hij voelde dat hij het kon bewegen. Daarna bewoog hij ook zijn linkerbeen en voelde dat zijn armen - die tot dan toe als slappe koorden aan zijn lichaam hadden gehangen – eveneens tot leven kwamen. Hij sprong meteen van de oven af en rende naar de poort om deze te openen. "Heb dank, edele kaliki!" zei hij verheugd, "want gij hebt aan mij een groot wonder verricht! Wees welkom en treed binnen!"
De vreemdelingen hadden een lange baard en steunden op hun pelgrimsstaf. Nadat zij de huiskamer waren binnengegaan, sloegen zij een kruis en spraken een gebed uit voor de icoon die in de "rode hoek" hing, de ereplaats in de huiskamer, gereserveerd voor gasten, maar ook voor de wieg van een pasgeboren kind en voor de doodskist van een overledene in de familie.
De kaliki namen op de eikenhouten bank plaats en Ilya haalde vier grote bekers die hij met schuimend bier vulde. "Drink met ons, Ilya van Moerom! Drink met ons op uw genezing en op uw welzijn!" spraken de kaliki tot hem. Zij ledigden de beker in één teug en Ilya voelde hoe zijn hart sterker begon te kloppen en zijn bloed door zijn aderen bruiste.
Daarop sprak de oudste van de kaliki: "Ilya Iwanovitsj, ik voorspel u dat gij de grootste van alle bogatyrs zult worden. Geen enkele bogatyr zal u kunnen overwinnen en door uw machtig zwaard zullen hele legers worden neergemaaid. Maar voor één ding moet ik u waarschuwen: bind nooit de strijd aan met Svatogor, want zijn kracht is zó groot dat zelfs de aarde onder hem bezwijkt. Vecht ook nooit met Mikoela, want zijn nageslacht zal niet gedogen dat gij in leven blijft, wanneer gij hem zoudt overwinnen. Strijd evenmin met Wolga Boeslavlevitsj, want hij zal u altijd te slim af zijn. Ga nu naar het veld van uw vader en wacht daar tot gij een boer ziet naderen die een jonge hengst met zich mee voert. Dat paard moet gij van de boer kopen, welke prijs hij er ook voor mag vragen. Breng de hengst naar een stal en voed hem drie maanden lang met de beste haver en tarwe. Geef hem het beste bronwater te drinken en verzorg het dier als een eigen kind. Wanneer de drie maanden om zijn, leid de hengst dan drie nachten door de tuin en laat hem tegen de ochtend in het vochtige gras rollen. Bind hem daarna stevig aan een paal vast. Het dier zal verschrikkelijk tekeergaan, gaan briesen en hinniken, in de hoogte steigeren en met zijn hoeven diepe gaten in de grond slaan. Niemand zal het ros durven naderen, maar alleen gij mag het niet vrezen en het na drie dagen losmaken, zadelen en optuigen. Daarna zult gij het paard bestijgen en uw ouderlijk huis voorgoed verlaten. Gij zult dan ons heilig Rusland in alle richtingen doorkruisen en door uw heldendaden veel roem oogsten. Uw naam zal bij het volk blijven voortleven als een van de machtigste bogatyrs."
De kaliki namen daarna afscheid en Ilya begaf zich naar het veld om zijn vader, zijn broers en zijn zusters met het werk te helpen. Hij vond hen slapend, want zij waren uitgeput door de zware arbeid en de grote hitte.
Ilya nam een bijl, hakte de boomstronken om en wierp ze daarna in de rivier. Hij maakte ook het gehele veld schoon en legde daarna de bijl weer op dezelfde plaats neer.
Nadat zijn verwanten ontwaakt waren, merkten zij tot hun verbazing dat al het werk gedaan was. Nóg groter was hun verwondering toen Ilya even later te voorschijn kwam en hun vertelde van het bezoek van de drie kaliki en van zijn wonderbaarlijke genezing. Zijn vader zei: "Ik heb altijd gedacht dat jij tot grote daden was voorbestemd, maar op het laatst begon ik te twijfelen en dacht dat het maar een mooie droom was." - "Het is geen droom, vader," zei Ilya, "maar werkelijkheid! Een van de pelgrims heeft mij voorspeld dat mij een grote toekomst wacht. Daarom moet ik nu zijn raadgevingen opvolgen."
Ilya liep naar de weg die naar de stad Moerom leidt en wachtte daar geduldig. Na een tijd zag hij in de verte een boerenkar naderen waaraan een jonge hengst was vastgebonden. Wat een lelijk beest was dat! Het zag er ziekelijk en schurftig uit en was werkelijk geen roebel waard. Toch betaalde Ilya de prijs die de boer voor het veulen vroeg zonder af te dingen. Hij bracht het paard meteen naar een lege stal en verzorgde het zo goed mogelijk. Na drie maanden was het paard niet alleen aanmerkelijk gegroeid, maar zag het er ook gezond en levenslustig uit. Nadat hij het dier ook nog eens drie nachten door de tuin had rondgeleid en in het vochtige gras had laten rollen, glom de huid van het paard zó prachtig dat niemand zou kunnen geloven dat het drie maanden daarvóór zo'n ziekelijk en schurftig veulen was geweest.
Maar wat ging het dier tekeer, toen het aan een paal werd vastgebonden! De voorspelling van de oude kaliki bleek maar al te waar te zijn! Briesend en hinnikend sprong het in de hoogte, terwijl de opgeworpen aardkluiten Ilya om de oren vlogen. Hij was bang dat het touw zou breken en het paard er vandoor zou gaan. Gelukkig gebeurde dit echter niet en na drie dagen maakte Ilya het dier los, zadelde het en tuigde het op. Hij ging naar de stallen en vond daar een maliënkolder, een harnas en vier zwaarden. Het eerste zwaard boog hij om of het een boterham was; het tweede brak hij in splinters en het derde in twee stukken. Alleen het vierde zwaard kon hij buigen noch breken en dat maakte hij aan zijn zadel vast. Daarna smeedde hij drie ijzeren staven en maakte er pijlen van, die hij verhardde en in een koker opborg. Hij maakte ook een strak gespannen boog en vergat niet een stalen lans en een strijdknots mee te nemen. Hij vond dat zijn uitrusting nu wel compleet was en dat het tijd werd om afscheid van zijn vader te nemen.
Hij knielde voor de oude man neer en sprak: "Geliefde vader! Ik moet u nu verlaten, want ik wil mij naar Kiev begeven om onze heerser, vorst Wladimir, te dienen en hem te helpen het christelijk geloof te beschermen. Ik vraag u mij nu uw vaderlijke zegen te geven!" Iwan Timofejevitsj zegende zijn zoon en nam wenend afscheid van hem. Daarna omhelsde Ilya zijn broers en zusters en verliet het huis. Voor hij vertrok, nam hij een handvol aarde, deed die in een linnen zakje en bond het om zijn hals. Zijn hele verdere leven zou Ilya dit zakje bij zich dragen als herinnering aan zijn geboortegrond.
Bij het passeren van de rivier de Oka wierp hij een stuk brood in het water en zei: "Ik dank u, moeder Oka, dat gij mijn dorst met uw water hebt gelest." Daarna besteeg Ilya zijn paard en verliet het dorpje waarin hij zijn jeugd had doorgebracht, een jeugd zonder uitzicht en hoop. Toch viel het afscheid hem zwaar, misschien ook omdat hij een voorgevoel had dat hij hier nimmer zou terugkeren.
*   *   *
Samenvatting
Een volksverhaal uit Rusland.
Trefwoorden
Basisinformatie
Thema
Populair
Verder lezen