zondag 13 oktober 2024

Volksverhalen Almanak


De maagd en de asceet


Aan de oever van een meer leefde eens een heilige asceet, Cyavana genaamd. Zó lang volhardde hij daar onbeweeglijk in dezelfde houding, dat de lianen over hem heen rankten en de mieren een mierenhoop bouwden tot over zijn hoofd.
Op zekere dag kwam een koning met zijn gevolg zich vermeien aan de oever van dat heerlijke meer. De koning had vierduizend vrouwen, maar slechts één dochtertje, Sukanya. Blij en zorgeloos liep en stoeide de lieftallige prinses met haar vriendinnetjes door het dichte woud. Toen ze daar zo wat van haar vriendinnen was afgedwaald en ze in haar dunne kleedje tussen de bomen liep, zag de wijze Cyavana haar. Zodra hij haar op dat eenzame plekje gezien had, werd die zeer verstorven asceet met de magere hals verliefd op haar. Hij riep haar, maar ze hoorde hem niet. Maar toen ze dichterbij kwam, zag ze zijn ogen fonkelen in de mierenhoop. Ze begreep niet wat die lichtjes waren en uit nieuwsgierigheid prikte ze erin met een doorn.
Cyavana was daarover uitermate vertoornd. Hij plaagde de koning en zijn gevolg zolang met verstopping, tot het prinsesje haar schuld bekende. De asceet eiste dat ze hem als genoegdoening tot vrouw gegeven werd. En zo gebeurde.
Daarna vertrok de koning met zijn gevolg gezond en wel weer naar de hoofdstad. Sukanya bleef bij Cyavana en ze diende hem in liefdevolle toewijding en onderdanigheid.
Op zekere dag zagen haar de twee Ashvins, de godenartsen, terwijl ze aan het baden was. Ze werden door haar schoonheid bekoord; ze kwamen naderbij en ze vroegen haar wie ze was en hoe ze daar in het eenzame woud gekomen was.
Sukanya antwoordde: "Ik ben de dochter van de koning en de vrouw van de verstorven asceet Cyavana."
Toen begonnen de goden te lachen en ze zeiden haar: "Hoe is je vader ertoe gekomen je tot vrouw te geven aan een zo afgeleefde man! Jij bent zo goddelijk mooi en hij is niet meer vatbaar voor liefde of genot. Verlaat Cyavana en kies één van ons tot man. Je mag je jeugd niet verder vergooien."
Maar Sukanya antwoordde: "Ik hou van Cyavana, mijn man. Ontroof me nu mijn gemoedsrust niet!"
Daarop zeiden de Ashvins: "Luister! Wij zijn de godenartsen. We zullen je echtgenoot jeugd en schoonheid teruggeven. Daarna moet je een keuze doen."
Sukanya ging naar haar man en die was dadelijk bereid zich aan de proef te onderwerpen. Volgens het voorschrift van de twee goden dompelde hij zich haastig in het meer, tegelijk met hen. En toen ze uit het water kwamen, was de oude asceet jong en mooi geworden. Men zag geen verschil meer tussen hem en de Ashvins, die stralende goden. Allen tegelijk zeiden ze tegen Sukanya: "Kies nu wie je wil!"
Daar stond Sukanya. Ze zag geen enkel verschil, maar geleid door haar hart, koos ze haar eigen man.
Nu had Cyavana alles gewonnen: zijn vrouw, zijn schoonheid en zijn jeugd. En machtig door de kracht van zijn ascese beloofde hij aan de Ashvins dat zij voortaan deel zouden hebben aan het soma-offer, aan de bedwelmende offerdrank.
De Ashvins keerden tevreden terug naar de goden en Cyavana en Sukanya leefden op aarde, als goden zo gelukkig.
De koning vernam wat er met zijn schoonzoon gebeurd was en hij begaf zich met zijn gevolg naar de kluis van Cyavana. Toen hij daar zijn kinderen zag, zo mooi en zo gelukkig als godenkinderen, was hij verheugd in zijn hart. Zijn vreugde werd nog groter, toen Cyavana zijn voornemen te kennen gaf een offer op te dragen voor zijn schoonvader.
Vol vreugde maakte de koning alles in gereedheid en op de bepaalde dag begon Cyavana met het ritueel. Maar toen hij een lepel soma voor de Ashvins wilde plengen, kwam de god Indra tussenbeide en hij riep: "De Ashvins hebben geen recht op soma!"
Maar Cyavana antwoordde: "De Ashvins hebben me mijn jeugd en schoonheid weergegeven. Ik zou niet weten waarom zij geen soma zouden mogen krijgen. Ze zijn ook goden, zo goed als u!"
Zonder verder aandacht te schenken aan Indra, wilde hij de soma plengen. Maar Indra riep boos: "Als je dat doet, zal ik mijn bliksem op jou slingeren!"
Toen Cyavana toch een lepel soma op de grond uitgoot voor de Ashvins, wilde Indra zijn bliksem slingeren. Maar op hetzelfde ogenblik verlamde Cyavana zijn arm en rustig voltooide hij de offerande.
Om Indra te straffen, liet hij vervolgens door de kracht van zijn ascese het monster Mada ontstaan, het monster van de verstandverwarrende roes. Zijn opengesperde kaken reikten van de aarde tot aan de hemel, zijn tanden waren lang als torenspitsen en puntig als werpspiezen, zijn ogen gloeiden als een felle zon en zijn tong, schichtig als een bliksemstraal, belikte zijn muil. Op buit belust stormde hij woedend op Indra af en hij vervulde hemel en aarde met zijn vreselijk gebrul.
Toen Indra dat monster op zich zag afkomen, verlamden zijn ledematen van schrik en angstig riep hij: "Van nu afhebben ook de Ashvins recht op soma, ik zweer het! Wees me genadig, Cyavana, en je kracht zal nog toenemen. Vergeef me, en alles zal worden zoals jij het wenst."
Toen verdween de toorn van Cyavana. Hij liet Indra ongedeerd heengaan en hij verdeelde de ontredderende kracht van Mada over wijn, vrouwen, dobbelspel en jacht.
*   *   *
Samenvatting
Een hindoeïstisch verhaal over een verliefde asceet. Een oude asceet wordt verliefd op het dochtertje van een koning en trouwt met haar. De goden lachen haar uit, omdat ze haar jeugd aan zo'n oude en afgeleefde man geeft en vragen haar met hen te trouwen. De oude asceet krijgt echter zijn jeugd terug en het meisje kiest voor haar eigen man. Als dank offert de asceet soma aan de goden.
Toelichting
Dit verhaal komt uit de Mahabharata ('Het grote Bharatageslacht'), het omvangrijkste werk uit de wereldliteratuur, bijna 200 000 versregels. Het epos verhaalt de noodlottige vete tussen twee takken van de Bharatadynastie, een vete die uitloopt op de bijna totale ondergang van dat geslacht. Die strijd moet gesitueerd worden op het einde van de 9de eeuw v. Christus en het epos is waarschijnlijk ontstaan in het noordoosten van India.
Soma is een bedwelmende offerdrank, waarschijnlijk geperst uit hennep en ruwe rabarber.
Indra is de dondergod.
Trefwoorden
Basisinformatie
Thema
Populair
Verder lezen