zaterdag 12 oktober 2024

Volksverhalen Almanak


Het bestrafte verraad


In de tijd van tsaar Philipp was het Bulgaarse Plovdiv net zo'n klein gehucht als het dichtbij gelegen Hisarya. De tsaar nam toen het besluit, de gemeente tot aanzien te brengen en er een echte stad van te maken. Ook de vesting wilde hij tot een machtige burcht ombouwen.
De plannen lagen klaar, uit heel Bulgarije kwamen steenhouwers, metselaars en timmerlieden naar Plovdiv, en op geld hoefde de tsaar niet te kijken. Maar één ding baarde hem zorgen, hoe moesten de noordelijke grenzen van de stad worden vastgesteld?
In het noorden zetelde namelijk niemand minder dan zijn zuster Helen, die zich fel tegen zijn plannen verzette. Toen het haar ter ore kwam, begon ze te jammeren: "Hij wil de stadsmuren van Plovdiv pal voor mijn vensters plaatsen. Wacht maar, broertje, dat kon je wel eens lelijk opbreken. En als een van je mensen zich in mijn nabijheid durft te vertonen, dan laat ik hem zijn hoofd afslaan."
De tsaar had in die tijd andere zorgen aan zijn hoofd en sloeg geen acht op die praatjes. Maar toen zijn strijdlustige zuster iedereen, die zich in de nabijheid van de vesting durfde wagen, in de kerker liet gooien, hoefde hij niet lang na te denken. Hij sprong op zijn bontgevlekte volbloedhengst en reed met enkele ervaren krijgslieden naar Hisarya, om met hun hulp de grenzen vast te stellen.
Helen was door dit bezoek zo overrompeld, dat ze hem zelfs vriendelijk ontving, en toen ze de reden van zijn bezoek vernam, zei ze onmiddellijk: "Ik heb er ook lang over lopen denken, en het wordt hoog tijd, de grenzen tussen onze gebieden vast te leggen. Onze vader had dat al moeten doen. Maar wat hij heeft nagelaten, kunnen wij nu nog goedmaken."
Tsaar Philipp, die deze vriendelijke woorden geenszins had verwacht, nam zijn kans waar: "We moesten de grens tussen Plowdiw en Hisarya maar precies midden over de weg laten lopen."
"Nee broertje, dat zou een beetje oneerlijk zijn. De weg van Plovdiv loopt rechtlijnig, terwijl die van Hisarya veel bochten heeft. Ik heb een veel beter idee," zei Helen, en terwijl de tsaar haar belangstellend en nieuwsgierig aankeek, vervolgde ze: "Morgen vroeg, als de eerste haan kraait, rijden we beiden weg. Jij naar Hisarya, ik naar Plovdiv. En daar, waar we elkaar zullen ontmoeten, daar plaatsen we de grenssteen."
Weliswaar vertrouwde de tsaar het voorstel niet helemaal, maar kon er toch niets verdachts aan ontdekken. Bovendien, zijn gevlekte hengst was snel en wat uithoudingsvermogen betrof, kon het zich met elk ander paard meten, zeker met die knol van Helen. Hij nam het voorstel dus aan en daarna namen broer en zuster afscheid van elkaar.
's Nachts echter deed de tsaar bijna geen oog dicht. Hij draaide zich van de ene zij op de andere en piekerde erover, wat die sluwe Helen nu weer in haar schild zou voeren. Ze had al zo vaak een loopje met hem genomen en hem het vel over de oren gehaald. Maar hoe lang hij ook nadacht, het voorstel leek volkomen waterdicht te zijn.
Nauwelijks had de eerste haan gekraaid, of de gevlekte hengst van de tsaar werd gezadeld en hij sprong in de stijgbeugels. Het paard wilde er juist vandoor gaan, toen Helen in de grauwe ochtendschemering al voor hem stond.
Haar begroeting was vol spot en leedvermaak: "Ik sta hier al tamelijk lang op je te wachten, broertje," zei ze met een sluw lachje. "Je mag me wel dankbaar zijn, dat ik niet gelijk de vesting ben binnengereden en me jouw troon heb toegeëigend."
Toen de tsaar deze woorden hoorde, kon hij zich niet meer beheersen en barstte los: "Je hebt je niet aan de afspraak gehouden! Je hebt niet het eerste hanengekraai afgewacht!" Zijn stem klonk als een donderwolk.
"O nee, broertje? Maar ik heb mijn haan van te voren behoorlijk te drinken gegeven, zodat hij vroeger dan gewoonlijk zou gaan kraaien," zei ze honend en barstte in lachen uit.
Dit gelach veroorzaakte bij de tsaar zo'n woede-uitbarsting, dat hij zijn zelfbeheersing verloor, zijn sabel uit de schede trok en zijn zuster met één houw het hoofd afsloeg.
"Daar, dat heb je aan je verraad te danken," schreeuwde hij, rood van drift. "En in jouw Hisarya zullen voortaan slechts uilen huizen, want de stad zal doods en verlaten blijven..."
En zo moest Helen wel heel zwaar boeten voor het feit, dat ze haar broer te slim af wou zijn, maar ook haar onderdanen werden gestraft, want terwijl Plovdiv een mooie en bloeiende stad werd, bleef Hisarya even onaanzienlijk en verlaten als het voor die noodlottige dag was geweest.
*   *   *
Samenvatting
Een Bulgaarse sage over een grensconflict tussen broer en zus. Tsaar Philipp wil van Plovdiv een echte stad maken, maar zijn zuster Helen verzet zich tegen zijn plannen omdat de noordelijke grens nog niet is vastgesteld. Ze bedenken een plan om de grens tussen hun twee gebieden te bepalen.
Trefwoorden
Basisinformatie
Populair
Verder lezen