dinsdag 19 maart 2024

Volksverhalen Almanak


Nasreddin Hodja gaat goedkoop winkelen


Hodja ging naar de bazaar om stof te kopen voor nieuwe kleren. De kooplieden schreeuwden hun longen leeg om de klanten te verleiden in hun winkeltje naar de beste en goedkoopste waren te zoeken.
Hodja bevoelde hier en daar de stoffen, vergeleek de prijzen en stapte ten slotte een speciaal winkeltje binnen om daar naar de duurste zijden stoffen te kijken. De koopman, die wel merkte dat hij een dure klant binnen had, behandelde Hodja als de sultan zelf. Snel bestelde hij thee en bood Hodja deze aan.
Hodja liet de verschillende zijden stoffen door zijn handen glijden en liep ermee naar de galerij om ze daar in het binnenvallende zonlicht te bekijken.
Eindelijk maakte hij zijn keuze. Na nog eens thee gedronken te hebben en na een lange onderhandeling over de prijs, was de koop gesloten. De koopman pakte de stof voorzichtig en sierlijk in.
Op dat moment veranderde Hodja van gedachte. Hij bedacht dat voor de winter warme katoen geschikter was dan zijde. Het hele ceremonieel herhaalde zich, met dit verschil dat hij nu als goedkope klant geen thee kreeg aangeboden.
De koopman maakte van het katoen een iets minder mooi pakketje en gaf het aan Hodja, die er meteen mee wegliep.
"Effendi, effendi," riep de verkoper hem na, "u heeft nog niet betaald voor de stof."
"Dat klopt heer, maar ik heb de veel duurdere zijde toch teruggegeven."
"Ja, ja, maar daar heeft u evenmin voor betaald."
"Natuurlijk niet," zei Hodja, "waarom zou ik voor zijde betalen die ik niet neem?"
*   *   *
Samenvatting
Een volksverhaal uit Turkije. Nasreddin gaat naar de bazaar om stoffen te kopen. Hij bekijkt aandachtig de dure zijde en hij wordt door de verkoper in de watten gelegd met Turkse thee. Wanneer de koop bijna gesloten is bedenkt Nasreddin zich; hij heeft toch liever het goedkopere katoen. Lukt het hem om de stof gratis mee te nemen?
Toelichting
Turkse verteltraditie. Het lijkt even of de redenatie van Nasreddin Hodja klopt en het onterecht zou zijn als hij zou moeten betalen voor de stof die hij wil meenemen. Waar is de schijnlogica binnengeslopen? Nasreddin Hodja is een meester in dit soort trucjes om ergens goed of goedkoop aan te komen.
Nasreddin Hodja is een legendarisch figuur in Turkije en ook wel onder de moslimbevolking van de Balkan. Zijn belevenissen zijn te vergelijken met die van Tijl Uilenspiegel uit het Nederlandse en Duitse taalgebied. Al vanaf 1250, tijdens zijn leven, tot vandaag de dag doen er een paar honderd verhaaltjes over hem de ronde. Verhaaltjes van zijn wijsheden, listen, rechtvaardigheid, bedrog, grappen en slimheid. Iedere Turk binnen en buiten Turkije kent er wel een aantal van. De verhaaltjes worden behalve als vermaak ook gebruikt om iemand niet rechtstreeks, maar wel haarfijn (zo scherp als Nasreddin Hodja het deed) te zeggen waar het op staat.
Als hodja (islamitisch geestelijke) was Nasreddin een door velen gewaardeerd raadsman, óók en vooral in allerlei niet-religieuze aangelegenheden. Nasreddin Hodja was als praktisch filosoof vermaard om zijn subtiele grappen, die tot op de dag van vandaag bekend gebleven zijn. Van generatie op generatie zijn de anekdotes onder de mensen blijven leven en telkens opnieuw doorverteld. Het volk herkende de door Nasreddin Hodja geschetste situatie in zijn eigen dagelijkse werkelijkheid. Grootouders vertelden de verhalen telkens opnieuw door aan hun kleinkinderen, zodanig dat het leek, alsof zij de gebeurtenissen persoonlijk meegemaakt hadden.
Nasreddin HodjaNasreddin Hodja wordt vaak achterstevoren op een ezel afgebeeld. Zo is hij ook in Turkije als koperen beeldje te koop.
Het verhaal wil dat Nasreddin Hodja op een dag zo, achterstevoren, op zijn ezel reed. De mensen die hem tegenkwamen wezen hem daarop. Nasreddin Hodja antwoordde dat niet hij achterstevoren zat, maar de ezel achterstevoren liep. Toen even later de ezel struikelde in een geul in de weg, en Nasreddin Hodja viel, lachten de mensen hem uit: "Dat krijg je ervan als je achterstevoren zit."
Nasreddin Hodja riep boos naar de mensen: "Dat komt niet door mij, maar door die stomme ezel. Die moest toch zo nodig de verkeerde kant op!"
Trefwoorden
Basisinformatie
Thema
Meer verhalen van Nasreddin Hodja
Populair
Verder lezen