zaterdag 27 april 2024

Volksverhalen Almanak


De sceptische wezel


Om zich te reinigen van bloedschuld, heeft koning Yudhisthira met veel pracht en praal een paardoffer laten opdragen. De hele hoofdstad Hastinapura is in feeststemming.
Opeens verschijnt er een wezel, die een menselijk klinkende lach laat horen. Zijn vacht glimt aan één kant als goud en hij bekijkt de vorsten en geleerde brahmanen met spottende blik. Dan zegt hij: "Jullie denken ongetwijfeld dat dit een gode welgevallig offer geweest is!"
Daarop antwoordt de leider van de brahmanen woedend: "Dit paardoffer werd tot in de kleinste bijzonderheden uitgevoerd volgens de voorschriften. Alle hymnen zijn feilloos gezongen en er werden rijke giften uitgedeeld. De vier kasten zijn tevreden gesteld. Waarom spreek je dan zo laatdunkend?"
Weer lacht de wezel en hij antwoordt: "Dit rijke offerfeest is de goden minder welgevallig dan het schamele offer van een arme brahmaan die ik gekend heb.
Lang voordat de grote veldslag geleverd werd, woonde in de vlakte van Kurukshetra een brahmaan die zichzelf en zijn familie voedde met achtergelaten graankorrels die ze onderweg vonden. Soms hadden ze dagenlang niets te eten.
Nadat ze op zekere dag lang met hongerige maag in de brandende hitte gezocht hadden, keerden ze naar huis met enkele maïskorrels. Ze maalden de maïs, zeiden hun gebeden en verdeelden het meel in vier gelijke delen.
Net toen ze hun voedsel wilden nuttigen, kwam er een hongerige pelgrim langs. De brahmaan gaf hem zijn deel van het meel en de pelgrim at het gretig en snel op. Maar met hongerige en onvoldane blik keek hij naar de rest.
Toen gaf de brahmaan hem het aandeel van zijn graatmagere vrouw. De pelgrim at het gulzig op en zijn honger was nog niet gestild.
Daarop zei de zoon: "Vader, geef hem ook mijn deel." Maar de brahmaan antwoordde hem: "Mijn zoon, als men jong is, knaagt de honger veel scherper; ik mag niet doen wat je vraagt." De zoon zei echter: "Staat er niet geschreven dat de vader herboren wordt in de zoon? Mijn deel is dus in feite jouw deel." De pelgrim at het derde deel op en hij had nog honger.
Toen zei de schoondochter: "Geef hem ook mijn deel." Maar de brahmaan antwoordde bedroefd: "Meisje, je bent bleek en uitgemergeld. Als ik je aanbod aanvaard, maak ik me schuldig aan wreedheid." Het meisje zei echter: "U bent de heer van mijn heer, mijn aandeel is uw aandeel. Zou u uw deel weigeren aan een hongerige gast?"
De pelgrim at ook dit vierde deel op en pas toen voelde hij zich voldaan. Daarop sprak hij: "Gezegend is jullie gastvrijheid. Zie, de goden strooien bloemen over jullie en buiten staat een stralende wagen om jullie naar het godenverblijf te voeren. Koningsoffers, wijgeschenken en paardoffers, voltrokken met pracht en praal, zinken in het niet, vergeleken met het offer dat jullie gebracht hebben."Omdat ik maïsmeel geroken had, was ik daar in de buurt en heb ik alles gezien en gehoord. Van pure vreugde rolde ik over de grond, toevallig op de plaats waar de brahmaan een weinig maïsmeel had gemorst. Daardoor werd mijn ene zijde glimmend als goud. Omdat ik mijn pels graag helemaal in het goud wil hebben, bezoek ik alle plaatsen waar grote offers gebracht worden. Maar tevergeefs. Nergens vind ik een offer dat door de goden even hoog gewaardeerd wordt als de armzalige gift van die uitgehongerde brahmanenfamilie."
*   *   *
Samenvatting
Een hindoe-verhaal over een door de goden hoog gewaardeerd offer. Een wezel met een gouden vacht komt bij een offerplechtigheid een kijkje nemen en zegt dat het rijke offer de goden waarschijnlijk niet het meest welgevallig is. Om dat aan te tonen vertelt hij het verhaal van het offer van de arme brahmaan en hoe hij zelf aan zijn gouden vacht is gekomen.
Toelichting
Dit verhaal komt uit de Mahabharata ('Het grote Bharatageslacht'), het omvangrijkste werk uit de wereldliteratuur, bijna 200 000 versregels. Het epos verhaalt de noodlottige vete tussen twee takken van de Bharatadynastie, een vete die uitloopt op de bijna totale ondergang van dat geslacht. Die strijd moet gesitueerd worden op het einde van de 9de eeuw v. Christus en het epos is waarschijnlijk ontstaan in het noordoosten van India.
Trefwoorden
Basisinformatie
Thema
Populair
Verder lezen