dinsdag 19 maart 2024

Volksverhalen Almanak


Perseus


Perseus was de zoon van Zeus en Danaë, de dochter van de koning van Argos. Omdat Danaë's vader, Akrisios, door een uitspraak van een god wist dat de zoon van zijn dochter hem van het leven zou beroven, zette hij de jonge moeder en haar pasgeboren kindje in een kist en gooide hen in zee.
Maar Zeus behoedde hen in stormen en golven en ze spoelden behouden aan op de kust van het eiland Seriphos. Daar regeerden twee koningen, broers van elkaar. De ene broer, Diktys, was net aan het vissen toen de kist aan land spoelde, en hij trok haar op het droge. De twee broers namen de verstotenen liefdevol op. Polydektes nam Danaë zelfs tot vrouwen gaf Perseus een zorgvuldige opvoeding.
Toen Perseus volwassen was, spoorde zijn stiefvader hem aan op heldendaden uit te gaan. De dappere jongen wilde dat wel en ze kwamen overeen dat hij erop uit zou trekken om het hoofd van Medousa te gaan halen en naar de koningen van Seriphos te brengen.Perseus ging op weg en kwam onder leiding van de goden in het verre oord waar Phorkys, de vader van veel monsterlijke wezens, woonde.
Als eerste trof hij hier drie van zijn dochters aan, de zogenaamde Graien of Grijze Zusters. Die waren bij hun geboorte al grijs geweest. Samen hadden ze één oog en één tand, die ze om de beurt gebruikten. Perseus nam hun zowel het oog als de tand af en toen ze die van hem terugsmeekten, zei hij dat hij ze wel wilde geven,maar alleen op voorwaarde dat zij hem de weg naar denimfen zouden wijzen. Die nimfen waren overigens ook vreemde wezens, ze hadden vleugelschoenen, een zak van schubben en een helm van hondenvel.De Grijze Zusters wezen hem de weg en Perseus kwam bij de nimfen aan en kreeg daar de spullen die hij nodig had. Hij deed de vleugelschoenen aan en kon toen vliegen waarheen hij wilde.
Ook deed hij de schubbenzak om en vanaf dat moment kon hij iedereen zien.
Toen hij de helm van hondenvel opzette kon hij door niemand meer gezien worden.
Bovendien schonk Hermes hem een koperen sikkel.Met die uitrusting vloog hij naar de oceaan, waar de Gorgonen, drie andere dochters van Phorkys, woonden.Slechts één van de drie zusters, Medousa, was sterfelijk.Daarom was het ook haar hoofd dat Perseus hebben moest. Hij vond de monsters terwijl ze lagen te slapen. Ze hadden slangen in plaats van hoofdhaar en slagtanden als van wilde zwijnen. Ook hadden ze koperen klauwen en gouden vleugels.
Wie hen aankeek, veranderde onmiddellijk in steen en dat wist Perseus. Daarom ving hij het beeld van de monsters in zijn gladde, blinkende schild en hij herkende Medousa. De godin Athene bestuurde zijn hand en hij sneed het hoofd van Medousa af, waarna hij het snel in de schubbenzak stopte.Uit de levenloze romp kwamen toen een gevleugeld paard, Pegasos, en een reus te voorschijn, beiden in het leven geroepen door Poseidon.
Met de rug naar de monsters gekeerd ging Perseus weer weg, net zoals hij gekomen was.Intussen werden de beide andere zusters wakker en toenze het levenloze lichaam van Medousa zagen, vlogen ze delucht in om de moordenaar te achtervolgen.
Maar door de helm bleef hij voor hen onzichtbaar.
De winden namen Perseus mee en slingerden hem heen en weer als een regenwolk, over de zandwoestijnen van Libya heen.
Uit zijn zak druppelde het bloed van het hoofd van Medousa en waar de druppels neervielen ontstonden slangen van allerlei kleur. Daarom zijn er in dat gebied zoveel giftige adders.
Perseus
Perseus vloog verder naar het westen en kwam terecht in het gebied van Atlas, waar hij wat wilde rusten.
Koning Atlas had een tuin die werd bewaakt door een draak en waarin gouden vruchten groeiden. Perseus vroeg Atlas om gastvrijheid, maar Atlas maakte zich zorgen over zijn vruchten en joeg Perseus grimmig weg. Die werd hier natuurlijk erg boos over, haalde het hoofd van Medousa uit zijn zak te voorschijn en hield het Atlas voor. Onmiddellijk veranderde de koning, die reusachtig groot was, in een berg. Zijn baard en haren werden bossen op de berghellingen en zijn hoofd stak als een bergkruin in de wolken.
Toen vloog Perseus weer verder, naar de kust van Ethiopië, waar koning Kepheus regeerde. Hier zag hij een in zee stekend rotsblok waaraan een jonge vrouw zat vastgeketend.
Als er niet een koel briesje door haar lokken had gewaaid en als er geen tranen in haar ogen hadden geglinsterd, zou hij haar voor een marmeren beeld gehouden hebben. Hij vergat bijna zijn vleugels te bewegen, zozeer was hij onder de indruk van haar schoonheid. 'Vertel me, mooie vrouw,' sprak hij haar aan, 'waarom ben je in de boeien geslagen? Je zou heel andere sieraden moeten dragen! Geef me de naam van dit land en vertel me ook hoe jij heet!'Het meisje overwon haar verlegenheid en zei: 'Ik ben Andromeda, de dochter van Kepheus, de koning van Ethiopië.
Mijn moeder heeft beweerd dat ze mooier was dan de zeenimfen, de dochters van Nereus.
Die zijn daarover gaan klagen bij Poseidon, de zeegod, en hij stuurde toen een overstroming naar het land en een alles verslindende haai. Het orakel zei dat de plaag zou ophouden wanneer ik, de dochter van de koningin, als offer werd gegeven aan het zeemonster. Het volk drong er bij mijn vader op aan op dit voorstel in te gaan en hij was wel gedwongen het te doen. Daarom zit ik hier, vastgeketend aan deze rots:Ze had de laatste woorden nog niet uitgesproken of de golven begonnen te bruisen, en uit de diepten van de zee kwam een monster opduiken dat met zijn brede borst het hele wateroppervlak besloeg.Het meisje begon luidkeels te jammeren en onmiddellijk kwamen haar vader en moeder vanuit een schuilplaats te voorschijn. Ze waren troosteloos en de moeder voelde zich bovendien schuldig.
Ze omhelsden hun geboeide dochter, maar ze konden haar niets anders geven dan tranen en klachten. 'Toen zei de vreemdeling: 'Voor jammeren is er nog tijd genoeg, laten we de korte tijd die we hebben beter besteden. Ik ben Perseus, de zoon van Zeus en Danaë, de overwinnaar van de Gorgonen. Ook wanneer uw dochter vrij zou zijn en zou kunnen kiezen, zou ik geen slechte bruidegom zijn. Geeft u mij haar tot vrouw in ruil voor haar redding?'De verheugde ouders beloofden hem niet alleen het meisje, maar zelfs hun eigen koninkrijk als bruidsschat. Terwijl ze aan het onderhandelen waren, was het monster snel dichterbij gezwommen en het was nog maar op een steenworp afstand van de rots.Plotseling verhief de jongeman zich in de lucht door zich met zijn voet van de rots af te zetten.Het dier zag de schaduw van een man op de golven en woedend schoot het erop af, alsof de schaduw een vijand was die hem zijn buit wilde ontnemen.
Maar Perseus ging op de rug van het monster zitten en bracht het met zijn zwaard een diepe wond toe. Er begon een verwoed gevecht tussen beiden en Perseus verwondde het monster steeds meer.
Maar toen zijn vleugels begonnen te druipen van het hoog opklotsende water, zocht Perseus steun op een boven het water uitstekende rotspunt en vandaar zette hij de strijd voort, net zolang totdat het monster dood was en de golven het enorme lijk meesleepten.
Toen sprong hij aan land, maakte de boeien van de jonge vrouw los en bracht haar naar haar gelukkige ouders terug. In het van goud stralende paleis werd de bruiloft gevierd!De gasten zaten nog vrolijk aan tafel toen in de verte een dof gerommel te horen was. Het was Phineus, de broer van Kepheus, die getrouwd was geweest met Andromeda, maar haar had verlaten toen zij veroordeeld was om als offer te dienen voor het monster. Hij kwam samen met een groep mannen om Andromeda op te eisen. Zwaaiend met zijn speer kwam hij de feestzaal binnen en zei tegen Perseus: 'Ik ben gekomen om mijn geroofde bruid op te eisen en 'noch uw vleugels noch uw vader Zeus zullen dat kunnen verhinderen!' Hij wilde zijn speer al werpen toen koning Kepheus van tafel opstond en zei: 'Broer, wat wil je nou in al je kwaadheid? Perseus heeft je bruid niet gestolen. Ze was al niet meer van jou toen we haar voor jouw ogen aan de rots vastketenden en jij noch als oom, noch als bruidegom voor haar bent opgekomen. Waarom heb je haar niet zelf van de rots losgemaakt? Laat haar redder met rust!'
Phineus stond een ogenblik stil, terwijl hij nu eens zijn broer, dan weer Perseus grimmig aankeek. Toen gooide hij zijn speer naar Perseus, maar hij miste. De speer bleef steken in het bed waar Perseus op lag. Perseus stond op, slingerde zijn speer naar Phineus en hij zou hem aan de deurhebben vastgenageld als Phineus zich niet snel achter het huisaltaar had verscholen. Toen barstte er een algeheel gevecht los.
Kepheus, zijn vrouwen zijn dochter kozen de kant van Perseus, maar de vijanden omsingelden hem en zouden hem uiteindelijk ook gedood hebben.Maar toen sprak Perseus: 'Ik heb geen keus. Ik ben gedwongen mijn toevlucht te nemen tot het laatste redmiddel. Iedereen die mijn vriend is, wend je gezicht af!' Bij deze woorden haalde hij het Gorgonenhoofd uit de zak die hij nooit afdeed, en hield het de eerste de beste tegenstander voor. Die begon spottende opmerkingen te maken over Perseus tovermiddel en hief zijn hand al op om zijn speer te slingeren, toen hij plotseling bleef staan als een stenen beeld. Dit overkwam de een na de ander, totdat er nog maar tweehonderd man over waren. Vervolgens tilde Perseus het Gorgonenhoofd zo hoog op dat iedereen het wel moest zien, en de tweehonderd overgebleven vijanden werden in één keer versteend.
Pas toen kreeg Phineus spijt van de onrechtvaardige strijd die hij begonnen was. Links en rechts zag hij slechts stenen beelden in de meest uiteenlopende houdingen. Tevergeefs riep hij zijn vrienden bij hun naam en raakte hij hun lichamen aan, want alles was van marmer. Zijn trots'veranderde in onderdanigheid.'Laat me alsjeblieft in leven,' zei hij, 'en het rijk en de bruid zijn van jou!' Angstig wendde hij zijn blik af om het Gorgonenhoofd niet te zien.Maar Perseus was erg verbitterd over de dood van zijn vrienden die gevallen waren in de strijd. Hij wendde en keerde het Gorgonenhoofd zo dat Phineus het wel moest zien, en onmiddellijk veranderde hij in steen, nog steeds in de onderdanige houding waarin hij was neergeknield.Perseus ging met Andromeda naar zijn eiland terug, waar hij zijn moeder Danaë terugzag en vele jaren gelukkig leefde met zijn geliefde Andromeda.Maar het noodlot dat het orakel aan Akrisios, de grootvader van Perseus, voorspeld had, zou worden vervuld.
Akrisios was zijn land uit gevlucht naar een koning in het land van de Pelasgen. Toen Perseus op weg naar zijn geboortestad Argos om zijn grootvader te bezoeken in dat land aankwam, werden er net wedstrijden gehouden waarnaar ook Akrisios kwam kijken. Perseus deed mee aan de spelen, maar een ongelukkige worp met zijn speer trof zijngrootvader, die hij niet eens kende.Al snel ontdekte hij echter wat hij, zonder dat hij het wist, gedaan had. In diepe rouw begroef hij het lijk van zijn grootvader buiten de stad en het rijk dat hem toekwam door zijn grootvaders dood verruilde hij.
Maar het noodlot hield op hem te achtervolgen.
Andromeda schonk hem een paar prachtige zonen, in wie de roem van hun vadervoortleefde.
*   *   *
Samenvatting
Een mythe uit Griekenland.
Toelichting
De meeste hoofdpersonen van dit verhaal zijn als sterrenbeeld aan de nachthemel vereeuwigd. (externe links op wikipedia)
  • Perseus

  • Andromeda

  • Cepheus

  • Cassiopeia
  • Trefwoorden
    Basisinformatie
    Thema
    Bron
    Bron: Griekse en romeinse Mythen en sagen Uigeverij Verba Isbn – 9055134023
    Populair
    Verder lezen