dinsdag 19 maart 2024

Volksverhalen Almanak


Anansi en de schildpad


Op een dag groef Anansi de spin enkele dikke yamwortels op uit zijn moestuin, want hij wilde zichzelf eens verwennen met een feestmaal. Hij bereidde de yam met veel zorg en al gauw verspreidden de heerlijkste geuren zich door de lucht. Toen hij op het punt stond te gaan eten werd er op de deur geklopt. Het was de schildpad die er zoals gewoonlijk moe en hongerig uitzag: "Dag beste vriend Anansi. Ik was juist in de buurt toen de lucht van yamwortels mijn neusvleugels streelde. En omdat ik net honger kreeg dacht ik: laat ik mijn ouwe vriend de spin eens opzoeken."
Anansi vond de situatie heel vervelend: hoewel het tegen de gebruiken was om bezoekers, vooral als die honger hadden, de deur te wijzen, had hij weinig zin om deze maaltijd met iemand te delen. Hij kreeg een ingeving.
"Kom binnen, beste vriend," sprak hij hartelijk. "Ik zat net te bedenken hoe zielig het is om alleen te moeten eten. Ik ben dus heel blij dat je toevallig langskomt. Maak het je maar makkelijk en tast toe." Nu, zoiets liet de schildpad zich geen tweemaal zeggen. Hij rende naar de schotel en stak zijn hand uit naar een stuk yam. Anansi hield hem tegen: "Eh, schildpad... Zou het mogelijk zijn om eerst even je handen te wassen? Of wordt dat niet gedaan waar jij vandaan komt?" De schildpad bekeek zijn poten en stelde vast dat die erg vuil waren. Hoe kon het ook anders, uiteindelijk liep hij de hele dag door de modder en het slijk. Hij haastte zich naar de rivier en maakte zijn poten schoon. Toen hij terugkwam sprak Anansi: "Ik vond het zonde om de yam koud te laten worden, dus ben ik maar begonnen. Ga zitten en eet gerust een hapje mee." De schildpad stak zijn hand opnieuw uit naar de schotel maar de spin gilde: "Makker, heb ik je niet gezegd dat je je handen moest wassen voor je ermee in mijn eten zit?" Beduusd staarde de schildpad naar zijn poten. Inderdaad, ze waren weer vuil geworden toen hij van de rivier terugkeerde naar Anansi's huis. Hij ging opnieuw naar het water, en dit keer lette hij er goed op om op de terugweg alleen maar over gras te lopen zodat zijn poten schoon bleven. Maar toen hij bij Anansi aankwam zag hij dat het eten al helemaal op was. De arme schildpad zei: "Ik ga maar weer. In elk geval hartelijk bedankt voor je vriendelijke uitnodiging voor de hartige maaltijd. Als je ooit eens bij mij in de buurt bent, aarzel dan vooral niet om binnen te vallen." Hij waggelde weg.
De volgende dagen moest de spin aldoor denken aan de woorden van de schildpad. Waarom zou hij niet eens langsgaan voor een praatje, liefst op een moment dat er veel kans was om zijn vriend thuis te treffen? Zo rond etenstijd bijvoorbeeld. Omdat hij niet wist waar de schildpad precies woonde, ging hij maar een beetje rondhangen bij de rivier. Zo vond hij zijn kameraad, die zat te zonnebaden op de oever. "Ah beste vriend spin," sprak de schildpad, "ik zat net aan jou te denken. Gun je me de eer om je als gast te hebben voor de maaltijd? Ik kijk er al lang naar uit om je eens in stijl te mogen ontvangen." - "Ja, oh ja," riep onze spin, en zijn maag knorde al van plezier.
De schildpad dook het water in om de tafel te dekken. Toen hij daarmee klaar was kwam hij boven om de spin te halen. Samen zwommen ze naar de bodem van de rivier. Daar begon de schildpad op zijn dooie gemak het voedsel te verorberen, maar Anansi werd naar de oppervlakte gestuwd. Hij was veel te licht om op de bodem te blijven! Terwijl zijn gastheer zich onverstoorbaar tegoed bleef doen aan de lekkernijen ondernam de spin vele wanhopige pogingen om beneden te komen. Nu was hij tot veel bereid, maar een gratis maaltijd mislopen, dat nooit! Hij kroop uit het water en stopte zijn zakken vol met keien. Nu was hij eindelijk zwaar genoeg om naar de bodem te zakken. Hij nam plaats aan tafel. Zijn ogen puilden uit toen hij zag hoe rijkelijk de dis was.
Op het moment dat Anansi toe wilde tasten sprak de schildpad nors: "Het is in dit land niet de gewoonte om je jas aan te houden als je eet. Ik zou het dan ook zeer op prijs stellen als je je een beetje zou aanpassen aan onze manier van doen." Met een zucht ontdeed Anansi zich van zijn jas en steeg weer naar het oppervlak van de rivier. Hij kroop op de oever, stak zijn kop in het water en keek toe hoe de schildpad rustig alle hapjes één voor één zelf naar binnen werkte.
*   *   *
Samenvatting
Een Ghanees schelmenverhaal over ongastvrijheid tijdens de maaltijd. Een schildpad komt rond etenstijd bij Anansi op bezoek. De spin heeft geen zin de maaltijd te delen en verzint een list om dit te voorkomen. Wanneer Anansi de volgende dag bij de schildpad komt, haalt deze hetzelfde geintje met de spin uit.
Toelichting
Een Anansi-verhaal van de Ashanti uit Ghana. De Ashanti leven in het midden van Ghana op ongeveer 300 kilometer van de kust en vormen de grootste etnische groep van deze voormalige Britse kolonie. De Ashanti noemen Anansi ook wel Kwaku Anansi.
De yam is een benaming voor een eetbare wortelknol. De knollen zijn zeer variabel in vorm. Ze kunnen rond, langwerpig of vertakt zijn. De binnenkant kan wit, geel of roze gekleurd zijn. De yam is in de tropen als stapelvoedsel net zo belangrijk als de aardappel in de gematigde streken. De knollen worden meestal tien tot twaalf maanden na de aanplanting geoogst. De knollen kunnen tot zes maanden bewaard worden in temperaturen tot 25 °C. Ze kunnen worden gekookt, gebakken of gefrituurd. Verder kunnen de knollen tot meel, chips en deeg worden verwerkt. In Afrika wordt uit het meel met water een brijige massa ('fufu') gemaakt.
De yamswortel is een zeer oude cultuurplant, die in Azië al rond 3000 voor onze jaartelling werd verbouwd. Hij is in Afrika vandaag de dag nog steeds een belangrijk voedingsmiddel.
Trefwoorden
Basisinformatie
Thema
Meer verhalen van Anansi
Populair
Verder lezen