dinsdag 19 maart 2024

Volksverhalen Almanak


De abdij van Binderen


Tussen 1237 en 1246 is in de buurt van Helmond de Abdij van Binderen gesticht. Volgens de overlevering is dat gebeurd door Maria van Brabant, zus van hertog Hendrik II van Brabant en weduwe van de Duitse keizer Otto IV. Je ziet nu de naam nog terug in die van de buurtschap en de grachten. Ook de oudste straten die naar de abdij liepen, dragen nu nog steeds de namen Bindersestraat en Binderseind.
Op een dag was Maria aan het jagen. Ze had een page bij zich, want zulke voorname dames reisden in die tijd niet snel alleen. Na uren rondgereden te hebben, zonder ook nog maar een konijntje te hebben gezien, kregen ze opeens een mooi hert in het oog. Ze gaven hun paarden de sporen en gingen er achteraan. Maria voorop, want haar paard was natuurlijk het snelst en de page erachteraan. Al jagend raakten Maria en haar page achter haar steeds verder weg, tot zij in een onbekend gedeelte van het bos kwamen. Het was hier voor de paarden moeilijker om vooruit te komen, dus de voorsprong van het hert werd groter. In de verte zag Maria het dier nog net achter een rij kreupelhout verdwijnen. Jammer, die zou ze niet meer inhalen. Toen de page aankwam, zag Maria hem wit wegtrekken. Nog voor ze kon vragen wat er aan de hand was, voelde ze nattigheid. Letterlijk. Want ondanks dat ze op haar paard zat, merkte ze dat haar voeten nat werden. Ze keek nog eens wat beter en zag toen dat ze in een moeras was beland.
"Oh god, ik bin d'r in!" riep ze het uit.
De page wist niet goed wat te doen en reed weg om hulp te halen. Maar Maria zakte steeds verder weg. Ze wist niet wat ze moest doen. Ten einde raad richtte ze zich tot god en sprak de woorden: "Oh god, wees genadig! Verlos me uit deze nood! Oh god, ik bin d'r in!"
Ze beloofde om god te eren, als weer heelhuids uit het moeras zou komen. Ze beloofde om een klooster te stichten op de plek waar hij haar leven zou redden. Dat moet genoeg zijn geweest voor god, wat de grond onder haar voeten werd weer vast en ze kon het moeras ongedeerd verlaten.
Achteraf bleek het moeras niet geschikt om een klooster te bouwen, dus Maria vroeg in haar avondgebed om een betere plaats. Toen zij haar hoofd weer ophief, keek ze uit het raam naar buiten en zag ze langs een hoger gelegen veld, bij de rivier Aa, een groepje vrouwen lopen. Het waren een aantal cisterciënzer nonnen in wit habijt en ze waren in gezelschap van zes jonkvrouwen. Daar moet het klooster komen, dacht Maria.
Toen het klooster af was, werd het genoemd naar het angstige avontuur dat Maria had moeten doorstaan. De abdij van Bin d'r in, oftewel de abdij van Binderen.
De abdij groeide uit tot een belangrijk cisterciënzerklooster, met landerijen en andere bezittingen rondom Helmond. In 1587 woedde er in Helmond een grote stadsbrand en is de abdij gedeeltelijk afgebrand, maar uiteindelijk is het klooster weer volledig opgebouwd. In 1648 werd de vrede van Münster gesloten en dat betekende het einde voor de abdij. De vleugels en bijgebouwen werden afgebroken en het hoofdgebouw werd nog een paar jaar als woning voor de edelen gebruikt. In de eeuw erna werd het klooster door verschillende edelen bewoond. Later is wat restte van de abdij helemaal afgebroken.
De heer van Croy was de laatste eigenaar. Dit heerschap was nogal een liefhebber van een spelletje kaart. Toen hij tijdens een van zijn gokpartijen zonder geld kwam te zitten, heeft hij de originele toegangspoort van het klooster ingezet en verloren. De poort werd steen voor steen afgebroken en in Lieshout weer opgebouwd. Later is daar de katholieke Sint Servaaskerk achter gebouwd.
Er staat op het terrein nog wel een replica van de toegangspoort. Daarachter is een schaapstal verbouwd tot een kapel, die de naam Kapel van Binderen draagt.
Rondom de abdij van Binderen is nog een opmerkelijk verhaal te vertellen. In 1633 overleed Levina van Eyll, de zuster van Johanna, de abdis van het klooster. Op de grafsteen van Levina stond ook de naam van haar zuster vermeld, maar het is niet helemaal zeker of ze beide in hetzelfde graf zijn begraven. In de achttiende eeuw, tijdens het afbreken van de abdij, ging deze grafsteen kapot.
Jaren later is de ene helft van de steen gevonden in een beekje bij Deurne, door Pieter van Nunen, een hovenier uit die plaats. De halve grafsteen heeft jarenlang tegen zijn huis gestaan, zonder echt een functie te hebben. Tot hij op een dag, eind 2005, langs de kapel van Binderen fietste en daar tegen de muur een steen zag staan die wel erg veel leek op de steen die tegen zijn eigen huis stond. De twee helften zijn inmiddels verenigd bij de kapel en na bijna 400 jaar hebben de zusters weer een gezamenlijk graf.
*   *   *
Samenvatting
Ontstaansverhaal van de abdij van Binderen. Tijdens de jacht raakt Maria van Brabant vast in een moeras. Zij belooft god een klooster te bouwen, als hij haar redt.
Toelichting
De abdij van Binderen was een gebedshuis voor adellijke dames. Het klooster groeide uit tot een gerenommeerd cisterciënzer-klooster met veel bezittingen rond Helmond en omgeving. Het klooster was in 1587 bijna verwoest door de stadsbrand van dat jaar, maar is uiteindelijk weer in volle glorie opgebouwd. De vrede van Münster (1648) betekende het einde van het klooster. Delen van het klooster werden afgebroken en het hoofdgebouw diende nog enkele jaren als adellijke woning. In de rest van de 18e eeuw werd Binderen door diverse mensen bewoond om uiteindelijk helemaal afgebroken te worden.
Alles wat in het Helmond van heden herinnert aan de Abdij van Binderen is de naam van de buurtschap en de grachten. Een voormalige schapenstal dient nog als kapel, de zogeheten Kapel van Binderen. Aan de ingang van het terrein staat een replica van de originele toegangspoort. De originele poort is rond 1800 door de toenmalige eigenaar de Heer van Croy als inzet gebruikt bij een kaartspel. Na verlies is de poort overgebracht naar Lieshout en vormt daar thans de hoofdtoegang naar het voorterrein van de later gebouwde katholieke Sint-Servaaskerk.
Ook de oudste straten die naar de abdij liepen, dragen nu nog steeds de namen Bindersestraat en Binderseind.
Trefwoorden
Basisinformatie
Populair
Verder lezen