donderdag 18 april 2024

Volksverhalen Almanak


De driesprong


Toen Ilya van Moerom een grijsaard was geworden, toonde hij zich nog altijd even dapper en moedig als in zijn jeugd en ging geen gevaar uit de weg. Zijn vurige ogen hadden nog niets van hun glans verloren, maar zijn haar en zijn geduchte knevel waren wel wit geworden. De oude kozak trok er nog steeds op uit om te zien of er niet ergens een avontuur te beleven viel. Zo kwam hij op een goede dag bij een driesprong. Bij elke weg stond een eiken wegwijzer. Op de eerste stond geschreven: "Hij die deze weg kiest, zal de dood vinden." Op de tweede: "Hij die deze weg inslaat, zal zijn bruid vinden." Op het derde bord las hij: "Degene die deze weg neemt, zal een rijk man worden."
Ilya dacht: Een oude man, zoals ik, staat al met zijn ene been in het graf. Wat heb ik aan al de schatten ter wereld wanneer ik er nog maar zo kort van kan genieten? Het heeft voor mij ook geen zin om op deze leeftijd te trouwen.
Hij besloot daarom de eerste weg te kiezen, want daar viel misschien nog iets te beleven. Hij liet zijn paard de zweep voelen en galoppeerde door de woeste vlakte tot hij bij de voet van een heuvel kwam waarop zich een groot paleis verhief. Het werd bewoond door een groot aantal rovers die de oude kozak al in de gaten gekregen hadden en de heuvel af renden om te proberen Ilya van zijn paard te trekken. "Hé daar, tuig en addergebroed, wat willen jullie van een oude man die geen geld en sieraden bij zich heeft? Het enige dat ik bezit is mijn trouwe paard, mijn Cirkassisch zadel en mijn met edelstenen bezet kruis, maar deze schatten zal ik zo maar niet afstaan!" riep Ilya met donderende stem. "Kom jongens, waarop wachten jullie nog?" riep de hoofdman van de bende. "Trek hem van zijn paard en maak korte metten met hem!" - "Jullie zult mij niet doden, noch beroven!" schreeuwde Ilya, "en jullie zult evenmin mijn sadelbontmantel krijgen die achthonderd roebel waard is."
Toen de rovers zijn gepoch hoorden, werden zij zo woedend dat zij van alle kanten op hem aanvielen. "Schelmen en schurken!" schreeuwde Ilya, "het zal jullie niet lukken mij te doden of te beroven, want mijn paard kan over hoge heuvels en over woeste rivieren springen. Bovendien heeft mijn zwaard mij nog nooit in de steek gelaten!" Op hetzelfde ogenblik begon Ilya met zijn sabel te zwaaien en waar hij uithaalde, vielen de hoofden van de rovers links en rechts op de grond. Hij kende geen pardon en rustte niet voordat de laatste rover gedood was.
Daarna reed hij terug naar de driesprong en schreef op de eerste wegwijzer: "De oude kozak Ilya van Moerom heeft deze weg bereden en werd niet gedood. Daarom is deze nu voor iedereen toegankelijk." Waarom zou ik niet eens kijken wat de tweede weg voor verrassingen biedt? dacht hij toen, en sloeg die weg in. Na ongeveer driehonderd werst te hebben afgelegd kwam hij bij een dorp, waar hij zijn paard voor een witstenen paleis liet stilhouden. Een lief jong meisje kwam uit het paleis om hem te begroeten. Het leek wel of zij hem verwachtte, want zij maakte een buiging voor hem en kuste hem. Zij nodigde hem uit binnen te komen en plaats te nemen aan een grote eikenhouten tafel waarop de heerlijkste gerechten en kostelijkste soorten wijn en honingmede waren uitgestald. "Eet en drink tot je genoeg hebt, edele ridder," zei zij, "want je zult wel trek hebben na die lange tocht."
Ilya liet zich dat geen twee keer zeggen en at en dronk tot hij verzadigd was. Het meisje nam hem bij de hand en bracht hem naar een weelderig ingerichte slaapkamer waar een bed met donzen dekens stond. "Rust nu wat uit, mijn dappere held, want je zult zeker wel vermoeid zijn," zei zij met haar liefste stem. Maar Ilya vertrouwde de zaak niet en in plaats dat hij op het zachte bed ging liggen, gooide hij het meisje erop. Meteen brak het bed in twee stukken, waarna het meisje door een gat in de vloer in de diepte verdween. Hij hoorde haar roepen: "Bevrijd mij uit de kerker waarin ik gevallen ben, lieve ridder, en ik zal je alles geven wat je verlangt! De sleutel ligt op het nachtkastje."
Ilya zag een hele bos sleutels liggen en daar ging hij mee naar de benedengewelven. Hij opende de ijzeren deuren van de kerkers en bevrijdde alle prinsen en bogatyrs die er zaten opgesloten. Maar de deur waarachter hij het meisje hoorde klagen en jammeren, opende hij niet. Wie een kuil graaft voor een ander valt er zelf in! dacht hij niet zonder leedvermaak. Zij zal er niet zo spoedig uit bevrijd worden, want voor alle veiligheid heb ik de sleutels meegenomen.
Op de tweede wegwijzer schreef hij: "De oude kozak Ilya van Moerom is over deze weg gereden en hij is niet getrouwd. Deze weg is nu vrij voor iedereen."
Hij spoorde zijn paard aan en sloeg de derde weg in. Deze voerde over een verlaten vlakte waar geen levende ziel te bekennen viel. Na een lange tocht zag hij een groot rotsblok dat zeker wel honderd poed moest wegen. Hij steeg van zijn paard en duwde met zijn schouder de steen opzij. Hij zag een diepe kuil, gevuld met goud en zilver, diamanten en parels. Ilya vulde de zakken van zijn zadel met zoveel schatten als deze konden bevatten. Daarna rolde hij de steen terug naar zijn oude plaats. Je kunt nooit weten, dacht hij, daar vind ik altijd nog een appeltje voor de dorst.
Hij reed terug naar de driesprong en schreef op het bord van de derde wegwijzer: "De oude kozak Ilya van Moerom reed over deze weg, maar is er niet rijk van geworden. Allen die deze weg zullen gaan, zullen er evenmin iets vinden."
De schatten die hij verzameld had, deelde hij met kwistige hand uit aan de armen, weduwen en wezen. Hij liet ook een kerk bouwen met gouden koepels die in de volksmond "de kerk van Ilya van Moerom" werd genoemd.
Op hoge leeftijd stierf Ilya en het volk stroomde naar de door hem gebouwde kerk om voor zijn zielenheil te bidden. Waarschijnlijk was dit niet eens nodig, want de oude kozak had tijdens zijn leven zoveel goede werken verricht dat hij zeker rechtstreeks naar de hemel is gegaan.
*   *   *
Samenvatting
Een volksverhaal uit Rusland.
Trefwoorden
Basisinformatie
Thema
Populair
Verder lezen