vrijdag 6 december 2024

Volksverhalen Almanak


Het grauwbruine koetje


Ergens in een rijk, in een tsarenrijk, leefde een tsaar met zijn vrouw en zij hadden één dochter, die Maria Tsarendochter heette. Toen de tsarina gestorven was, nam de tsaar een tweede vrouw, Jagisjna. Jagisjna kreeg twee dochters. De oudste dochter had twee ogen, zoals ieder ander, maar de tweede dochter had drie ogen.
De stiefmoeder hield niet van Maria Tsarendochter en zond haar er op uit om het grauwbruine koetje te hoeden. Zij kreeg alleen maar een korstje droog brood mee. De tsarendochter ging het vrije veld in en daar maakte ze op haar rechterbeen een diepe buiging voor het grauwbruine koetje. Toen verscheen er plotseling heerlijk eten en drinken en mooie kleren om aan te trekken. Zij at en dronk tot zij genoeg had en kleedde zich mooi aan. De hele dag wandelde zij achter het grauwbruine koetje aan als een echte dame. Toen de dag om was, maakte zij weer een buiging voor het koetje, gaf de mooie kleren terug en trok haar eigen oude kleren weer aan. Zij ging naar huis en het korstje droog brood nam ze mee terug. Dat legde zij op tafel. Toen dacht Jagisjna: Hoe blijft die teef in leven?
De volgende dag werd Maria Tsarendochter er weer op uit gestuurd met het grauwbruine koetje en zij kreeg hetzelfde korstje droog brood mee. Maar nu stuurde Jagisjna haar eigen oudste dochter mee om op Maria Tsarendochter te letten. Zij sprak tot haar dochter: "Zie dat je erachter komt wat Maria Tsarendochter eet en drinkt!" De meisjes ging het vrije veld in en toen sprak Maria Tsarendochter: "Zustertje, zal ik je hoofdje eens luizen?" Zij gingen zitten en Maria Tsarendochter begon het hoofd van haar stiefzuster te luizen. Daarbij sprak ze zachtjes voor zich heen: "Slaap, zustertje, slaap! Slaap, mijn liefje, slaap! Slaap, één oogje, slaap! Slaap, ander oogje, slaap!" De zuster sliep in. Maria Tsarendochter ging naar het grauwbruine koetje toe en maakte een diepe buiging op haar rechterbeen. Toen verscheen er plotseling heerlijk eten en drinken en mooie kleren om aan te trekken. Zij at en dronk tot zij genoeg had en kleedde zich mooi aan. De hele dag wandelde zij met het grauwbruine koetje rond als een echte dame. Toen de avond viel, maakte zij weer een buiging voor het koetje, gaf de mooie kleren terug en trok haar eigen oude kleren weer aan. Toen maakte zij haar stiefzuster wakker en sprak: "Sta op zustertje, sta op liefje, laten we naar huis gaan!" De stiefzuster beklaagde zich: "O wee, ik heb de hele dag geslapen en niets gezien!"
Zij gingen naar huis toe en Maria Tsarendochter legde het korstje droog brood weer op tafel. Jagisjna vroeg aan haar dochter: "Wat heeft Maria Tsarendochter gegeten en gedronken?" - "Ik heb niets gezien," antwoordde de dochter. Daarop begon de moeder haar dochter uit te schelden.
De volgende morgen stond zij op en stuurde Maria Tsarendochter er weer op uit, met hetzelfde korstje droog brood, maar dit keer zond zij haar drieogige dochter mee. Zij sprak tot haar: "Jij gaat met Maria Tsarendochter mee vandaag, en let goed op wat die teef eet en drinkt!" De meisjes gingen het vrije veld in om het grauwbruine koetje te hoeden. Toen sprak Maria Tsarendochter: "Zustertje, zal ik je hoofdje eens luizen?" - "Graag zustertje, graag liefje!" antwoordde de stiefzuster. De meisjes gingen zitten en Maria Tsarendochter begon het hoofd van haar zuster te luizen. Daarbij sprak zij zachtjes voor zich uit: "Slaap zustertje, slaap! Slaap liefje, slaap! Slaap één oogje, slaap! Slaap ander oogje, slaap!" Maar zij vergat het derde oogje toe te spreken en het derde oogje bleef wakker. Het keek en keek wat Maria Tsarendochter in haar schild voerde. Maria Tsarendochter liep naar het grauwbruine koetje toe en maakte een diepe buiging op haar rechterbeen. Toen verscheen er plotseling heerlijk eten en drinken en mooie kleren om aan te trekken. Zij at en dronk en kleedde zich mooi aan. De hele dag wandelde zij met het grauwbruine koetje rond als een echte dame. Toen de zon onderging, maakte zij weer een buiging voor het koetje, gaf de mooie kleren terug en trok haar eigen, oude kleren weer aan. Toen maakte zij haar drieogige zuster wakker en sprak: "Sta op zustertje, sta op liefje, laten we naar huis gaan!"
De meisjes gingen naar huis en Maria Tsarendochter legde het korstje droog brood weer op tafel. De moeder vroeg aan haar dochter: "En, wat heeft ze gegeten en gedronken?" De drieogige dochter vertelde alles wat er gebeurd was. Toen gaf Jagisjna een oude man het bevel: "Ga die grauwbruine koe slachten!" De oude man slachtte het grauwbruine koetje. Maria Tsarendochter ging naar hem toe en vroeg: "Mijn lieve grootvadertje, geef mij toch een stukje van de koe, al was het alleen maar de darm!" De oude man wierp haar een stuk darm toe. Zij raapte het op en begroef het bij de poort.
Toen kwam daar een treurwilg op, waar zoete bessen aan groeiden, en boven in die boom zaten allerlei vogeltjes, die edele en boerse liederen konden zingen.
Nu was er een tsarenzoon die Iwan heette en die de lotgevallen van Maria Tsarendochter vernam. Hij ging naar de stiefmoeder, zette een schaal op tafel en sprak: "Het meisje dat voor mij deze schaal vol bessen uit de boom plukt, zal ik tot vrouw nemen." Jagisjna stuurde haar oudste dochter de boom in om bessen te plukken. Maar de vogeltjes lieten haar niet in de buurt komen. Want wat gebeurde er? Zij pikten haar de ogen uit. Toen stuurde zij haar tweede dochter en die overkwam hetzelfde. Zij kreeg de bessen ook niet. Ten slotte moest de stiefmoeder Maria Tsarendochter wel laten gaan. Maria Tsarendochter nam de schaal en ging bessen plukken. Maar terwijl zij plukte, kwamen de vogeltjes haar helpen, zij lieten de bessen met twee, drie tegelijk in de schaal vallen. Zodra de schaal vol was ging Maria Tsarendochter naar binnen, zette de schaal op tafel en overhandigde hem met een buiging aan Iwan Tsarenzoon.
Toen werd de bruiloft gevierd met een vrolijk feest. Iwan Tsarenzoon nam Maria Tsarendochter met zich mee naar huis en leefde een tijdlang gelukkig met haar. Of het lang of kort duurde, na verloop van tijd baarde Maria Tsarendochter een zoon. Nu wilde zij graag haar vader opzoeken. Zij ging met haar man bij haar vader op bezoek, maar toen zij daar aankwamen, veranderde de stiefmoeder Maria Tsarendochter in een gans en aan haar oudste dochter gaf ze de gedaante van Iwans vrouw. Iwan Tsarenzoon keerde met haar weer naar huis terug.
's Morgens in alle vroegte stond de oude ganzenhoeder van Iwan Tsarenzoon op, waste zich helemaal schoon en nam de kleine jongen van Maria Tsarendochter op de arm. Hij ging met hem naar het vrije veld, waar struiken groeiden. Daar kwam een vlucht ganzen aangevlogen, grauwe ganzen. De oude man riep: "Ganzen van mij, grauwe ganzen! Hebben jullie de moeder van de kleine jongen ergens gezien?" De ganzen antwoordden: "Zij is bij de volgende vlucht!" Daar kwam nog een vlucht ganzen aangevlogen. De oude man riep: "Ganzen van mij, grauwe ganzen, hebben jullie de moeder van de kleine jongen ergens gezien?" De moeder van de kleine jongen dook naar de aarde. Zij stroopte haar ganzenhuid af, stroopte nog een huid af en nam het jongetje op de arm. Zij gaf hem de borst en weende: "Vandaag kan ik je voeden, morgen kan ik nog komen om je te voeden, maar overmorgen moet ik wegvliegen over donkere wouden, over hoge bergen!"
De oude ganzenhoeder ging naar huis. Het jongetje sliep van de vroege ochtend tot de late avond zonder wakker te worden, maar de ondergeschoven vrouw begon de oude man uit te schelden en gaf hem het bevel de volgende dag naar het vrije veld te gaan en het zoontje dood te slaan.
's Morgens in alle vroegte stond de oude ganzenhoeder op, waste zich helemaal, nam de kleine jongen van Maria Tsarendochter op de arm en ging met hem naar het vrije veld. Iwan Tsarenzoon stond ook op, sloop ongezien achter de oude man aan en verborg zich in het struikgewas. Daar kwam een vlucht ganzen aangevlogen, grauwe ganzen. De oude man riep: "Ganzen van mij, grauwe ganzen, hebben jullie de moeder van de kleine jongen ergens gezien?" De ganzen antwoordden: "Bij de volgende vlucht." Daar kwam nog een vlucht ganzen aangevlogen. De oude man riep weer: "Ganzen van mij, grauwe ganzen, hebben jullie de moeder van de kleine jongen ergens gezien?" De moeder van de kleine jongen dook naar de aarde, stroopte haar ganzenhuid af, stroopte nog een huid af en wierp ze in het struikgewas. Zij nam het jongetje op de arm, gaf het de borst en nam wenend afscheid van hem: "Morgen moet ik wegvliegen, over donkere wouden, over hoge bergen!" Toen gaf ze het jongetje aan de oude man en sprak: "Wat vreemd, het ruikt hier naar aalbessen!"
Toen wilde ze haar ganzenhuiden weer aantrekken, maar ze greep er tevergeefs naar. Iwan Tsarenzoon had ze verbrand. Hij pakte Maria Tsarendochter vast, maar zij veranderde in een wilde merrie. Daarna veranderde ze in een hagedis en toen snel achter elkaar in nog allerlei andere reptielen. Ten slotte veranderde ze in een spindel. Iwan Tsarenzoon brak de spindel in tweeën, de schijf gooide hij achter zich. In een ogenblik stond zijn schone jonge vrouw voor hem. Zij gingen samen naar huis.
De dochter van Jagisjna begon nu te roepen: "Daar komt die verderfelijke vrouw aan, daar komt de moordenares aan!" Iwan Tsarenzoon verzamelde zijn vorsten en edelen. Hij vroeg hun: "Wat vinden jullie, met welke vrouw zal ik nu voortaan leven?" - "Met de eerste," antwoordden zij. Iwan sprak: "Nu heren, voortaan zal ik leven met de vrouw die het snelst boven op de poort springt!" De dochter van Jagisjna klom zo snel als ze kon naar boven, maar Maria Tsarendochter bleef een beetje staan trappelen en keek naar boven. Toen nam Iwan Tsarenzoon zijn geweer en schoot de ondergeschoven vrouw neer. Hij nam Maria Tsarendochter als vrouw, zoals tevoren, en leefde heel gelukkig met haar.
*   *   *
Samenvatting
Een volksverhaal uit Rusland over een bijzonder koetje. Een meisje heeft een bijzondere band met haar koetje, dat ze iedere dag moet weiden. Als haar stiefmoeder haar eigen dochter wil bevoordelen, probeert ze van alles om de stiefdochter zwart te maken. Het lukt niet, want de natuur komt het meisje te hulp.
Trefwoorden
Basisinformatie
Thema
Feest / viering
Populair
Verder lezen