Onafhankelijkheidsdag
Datum:
jaarlijks op 15 september

Onafhankelijkheidsdag

Datum: vrijdag 15 september 2017
Land / gebied: Guatemala
Soort: Constitutioneel

In 1821 werd een groot deel van midden-Amerika onafhankelijk van Spanje. Guatemala werd in 1839 een zelfstandige republiek.

De huidige indiaanse bewoners (índigena's) van het hoogland van Guatamal zijn merendeels nog nauw verbonden met de Maya-cultuur die daar omstreeks 1200 voor Christus ontstond. Na ruim drie eeuwen Spaanse overheersing die in 1821 eindigde, werd Guatemala in 1839 een zelfstandige republiek. Daarna volgde een periode van dictatuur. In 1944 maakte de 'Oktober- revolutie' hieraan een einde. In de jaren 1944-1954 moderniseerden de democratisch gekozen centrumlinkse regeringen van Arévalo en Arbenz de economie, verbeterden de infrastructuur en voerden sociale en agrarische hervormingen door. Onder President Arbenz aangenomen onteigeningswetgeving bracht hem in conflict met grootgrondbezitters en de Amerikaanse 'United Fruit Company', toen verreweg de grootste en belangrijkste plantage-eigenaar in Gua temala. In 1954 werd Arbenz, die in Oost-Europa steun zocht tegen een diplomatiek offensief van de kant van de VS dat uitbreiding van het communisme vreesde en een staatsgreep steunde, afgezet.

Een militair bewind volgde. De landhervormingen werden ongedaan gemaakt en vakbonden verboden. Het links verzet verenigde zich in 1982 in de URNG ('Unidad Revolucionaria Nacional Guatemalteca'). De generaal-presidenten Lucas García en Rios Montt bestreden de guerrilla's met grof militair geweld. Verdachte indiaanse dorpen werden met de grond gelijk gemaakt, waarbij naar schatting 200.000 slachtoffers vielen. In 1983 werd Rios Montt door generaal Oscar Mejía Victores afgezet, waarna in 1986 via democratische verkiezingen burger-president Vinicio Cerezo werd gekozen. Deze werd in 1990 opgevolgd door President Jorge Serrano. Serrano dankte zijn overwinning voor een deel aan een besluit van het Constitutionele Hof dat generaal Rios Montt verhinderde aan de verkiezingen deel te nemen vanwege diens aandeel aan de coupe van 1982. In mei 1993 ontbond Serrano het parlement en het Hooggerechtshof in een poging alle macht aan zich te trekken. Dit stuitte op zoveel weerstand dat hij voor de rest van de termijn werd vervangen door de ombudsman voor de mensenrechten, Ramiro de León Carpio. Wezenlijke verbeteringen op het vlak van de mensenrechten kwamen ook onder deze regering niet tot stand.

In 1996 versloeg Alvarado Arzú van de PAN-partij ('Partido de Avanzado Nacional') zijntegenkandidaat Alfonso Portillo Cabrera van het FRG ('Frente Republicano Guatemalteco'). Ook toen verhinderde het Constitutionele Hof generaal Rios Montt deel te nemen aan de verkiezingen. Op 29 december 1996 werden tussen de PAN-regering en het URNG de Vredesakkoorden getekend, waarmee een einde aan de burgeroorlog kwam. Het URNG werd in december 1998 gelegaliseerd als politieke partij. De VN (MINUGUA) en een aantal donorlanden, waaronder Nederland, ondersteunen de uitvoering van deze akkoorden. De orkaan Mitch die in 1998 over Midden-Amerika raasde, richtte in Guatemala relatief weinig schade aan.

Op 7 november 1999 vonden algemene verkiezingen plaats voor het presidentschap, het parlement en lagere overheden. De opkomst met 53% was duidelijk hoger dan in 1995. In een tweede ronde in december behaalde de FRG-kandidaat Alfonso Portillo Cabrera de overwinning op PAN-kandidaat Berger. De regering Portillo trad in januari 2000 aan en beloofde onverkorte uitvoering van de Vredesakkoorden. Gebrek aan politieke steun hiervoor in het parlement, waarvan Rios Montt voorzitter was, heeft er in belangrijke mate toe geleid dat de uitvoering van dit beleidsvoornemen veel te wensen overliet.

In 2003 was de rol van President Portillo door zijn eigen partij FRG gemarginaliseerd. Rios Montt stelde zich namens de FRG kandidaat voor de presidentiële verkiezingen. In eerste instantie werd zijn kandidaatstelling afgewezen door de Hoge Kiesraad (Tribunal Supremo Electoral, TSE). Volgens de Guatemalteekse grondwet zijn personen die via een machtsgreep aan het bewind zijn gekomen (en hun familieleden tot de derde graad) van verkiesbaarheid voor het presidentschap uitgesloten. Het Constitutionele Hof achtte deze afwijzing echter ongegrond en de TSE moest de kandidaatstelling van Rios Montt aanvaarden.

Op 9 november 2003 werd de eerste ronde van de presidentsverkiezingen gehouden, tegelijk met verkiezingen voor het parlement en lagere overheden. Rios Montt werd met 19% van de stemmen in de eerste ronde uitgeschakeld. De Presidentskandidaten Berger (34%) en Colom (26%) namen deel aan de tweede ronde voor de Presidentsverkiezingen op 28 december 2003. Berger won uiteindelijk met 54,13% van de stemmen. Colom sloeg het aanbod van Berger af om deel te nemen aan zijn regering af. Hij prefereert het voeren van constructieve en democratische oppositie.

Hoewel men op allerlei onregelmatigheden was voorbereid, verliepen de verkiezingen rustig op enkele incidenten tijdens de eerste ronde op het platteland na. De EU en de OAS hadden verkiezingswaarnemers naar Guatemala toegestuurd. Hun algemeen oordeel over het verloop van de verkiezingen was positief.

Een feestdag in Guatemala.

Zie ook