dinsdag 19 maart 2024

Volksverhalen Almanak


Hoe Kinderdijk aan zijn naam komt


Een Hollandser plek dan Kinderdijk is nauwelijks voor te stellen: water, een polderlandschap met daar middenin een dijk en molens, zover het oog reikt. Vooral als de wind maar even zijn best wil doen en de molenwieken tot een vrolijke rondedans nodigt, is het daar een heerlijke plaats om te wandelen. De naam 'Molendijk' zou hier eigenlijk beter passen, maar 'Kinderdijk' herinnert nog altijd aan die wonderlijke geschiedenis, die zich hier 600 jaar geleden afspeelde.
In het begin van de vijftiende eeuw zag het gebied er heel anders uit dan tegenwoordig. Het was een welvarende streek, deze 'Zuid-Hollandsche Waard', met veel kleine dorpjes en een paar kloosters, en strekte zich uit over twee provincies - gewesten zeiden ze vroeger - tussen de rijke steden Dordrecht en Geertruidenberg, die hier hun voorraden vandaan haalden.
Ook in die tijd was men ervan op de hoogte, dat alleen een sterke dijk de polder voldoende kan beschermen tegen het opdringende water, maar als zo'n dijk de bewoners al generaties lang heeft beschermd, kan het gebeuren dat de waakzaamheid een beetje verslapt. Ook hier was dit het geval; door de oorlogstoestanden - het land was verdeeld in twee kampen, bekend als de Hoekse en Kabeljauwse Twisten - was de dijk nogal verwaarloosd, en ook het turfsteken aan de achterkant had er geen goed aan gedaan. De mannen, die er verstand van hadden, probeerden de Hoge Heren tevergeefs te waarschuwen tegen het dreigende gevaar. Zo'n vaart zou het niet lopen, dachten deze, en bovendien, elke versterking kostte geld.
Toen ze ontdekten dat het velen van hen ook het leven zou gaan kosten, was het voor spijt te laat, en al het geld van de wereld had de ramp niet meer kunnen voorkomen.
Op de naamdag van de Heilige Elisabeth, in het jaar onzes Heren 1421, deden hoog water en een zware noordwesterstorm een woedende aanval op de dijk, die op de zwakste plekken al gauw bezweek. Bij deze St. Elisabethsvloed ging het rijke gebied verloren, dorpen werden weggevaagd en tientallen mensen de golven ingesleurd; alleen Dordrecht, liggend op een eilandje, bleef gespaard.
In een van die troosteloze nachten na de ramp, toen de zee zich voldaan had teruggetrokken, en de weinige overlevenden probeerden nog iets te kunnen redden, is de legende geboren... De doodvermoeide mannen die zich een ogenblik rust gunden om een slok van het karige drinkwater te nemen, zagen voor hun uitgebluste ogen iets over de golven komen aandrijven. Het was een wieg, met daarin een rustig slapende baby, in evenwicht gehouden door een kat, die van de ene kant naar de andere sprong. Het kind, een meisje, werd voorzichtig naar de oever gehaald en naar Dordrecht gebracht, waar ze door een onbekend gebleven familie liefderijk werd opgenomen. Het kreeg de naam Beatrijs, wat 'de gelukkige' betekent, omdat ze in die rampzalige tijd een symbool werd van het leven, dat altijd weer sterker blijkt te zijn en omdat ze hoop en geluk bracht in bedroefde harten.
Niemand wist waar het kleine meisje vandaan kwam, haar enige bezit bestond uit een bloedkoralen ketting met een gouden kruis. Later werd ze de stammoeder van een deftig Dordts geslacht.
Ter herinnering aan die wonderlijke redding heet de dijk van die dag af 'Kinderdijk'.
*   *   *
Samenvatting
Een Zuid-Hollandse sage over de Sint-Elisabethsvloed (1421).
Toelichting
Kinderdijk is een dorp in Zuid-Holland, gelegen in de Alblasserwaard. Het dorp maakt deel uit van de gemeente Nieuw-Lekkerland. Kinderdijk bevindt zich op de plaats waar de Noord en de Lek samenkomen. Kinderdijk is voornamelijk bekend om de Kinderdijkse molens.
Over de ontstaansgeschiedenis van de naam Kinderdijk doen verschillende verhalen de ronde. De oorspronkelijke naam van het dorp is 'Elshout'.
  1. Het bekendste verhaal over het ontstaan van de naam Kinderdijk gaat terug naar 1421 tijdens de grote St. Elisabethsvloed (19 november). Toen de ergste storm geluwd was ging men de dijk op om te kijken, wat er te redden viel en zag men in de verte een wiegje aan komen drijven. Men had geen hoop, dat daarin nog iets levends zou zijn, maar toen het dichterbij kwam, zag men beweging. Nog dichterbij gekomen zag men, dat een kat het wiegje in evenwicht probeerde te houden door heen en weer te springen zodat er geen water in het wiegje kon komen. Toen het wiegje uiteindelijk vlak bij de dijk was, viste men het wiegje op en bleek er nog een baby in te liggen die, rustig en droog, sliep.
  2. Een ander verhaal vertelt dat de naam Kinderdijk ontstaan is doordat de dijk die er door heen loopt met behulp van kinderarbeid tot stand is gekomen.
  3. Weer een ander verhaal vertelt, dat er een zekere Jan in een groot huis nabij Kinderdijk (Elshout) woonde. Deze Jan had veel kinderen en werd daarom 'Jan der Kindere' genoemd. Later hebben de mensen het gebied, waar hij woonde, Kinderdijk genoemd.
  4. Nog een andere verklaring is, dat de betrokken dijk laag was ten opzichte van omringende dijken. De dijk was dus een kleiner exemplaar, een kind dus.
Trefwoorden
Basisinformatie
Populair
Verder lezen