dinsdag 19 maart 2024

Volksverhalen Almanak


De mooie heks


Er was eens een jonge boer op Terschelling, die verkering had met een meisje van het dorp. Ze was niet alleen rijk, maar ook mooi en de jongen hield verschrikkelijk veel van haar. Op een dag zei een vriend tegen hem: "Je hebt een beste meid, maar het is een heks." - "Hoe kom je er bij?" zei de jonge boer. "Als je me niet gelooft, moet je maar eens langsgaan als ze je niet verwacht," stelde de vriend voor.
Die opmerking bracht de jonge boer aan het twijfelen. Om zich zekerheid te verschaffen, ging hij op een avond, toen iedereen naar bed was, kijken.
Het meisje lag te slapen. De jonge boer riep haar naam, maar ze gaf geen antwoord. Hij stootte haar aan, schudde haar door elkaar, maar er was geen leven in te krijgen. Hij vond het vreemd en ging op een stoel bij het hoofdeind zitten wachten tot ze wakker zou worden.
Opeens hoorde hij een muis ritselen. Hij keek op en zag het diertje over de dekens rennen en in haar mond verdwijnen. Meteen begon ze diep te ademen en sloeg ze haar ogen op. De jonge boer verzon een uitvlucht en ging weg zonder iets te laten merken.
Een paar dagen later ging hij nog eens kijken. Ze zat op een stoel te slapen met haar voeten op een stoof. Weer was ze niet wakker te krijgen. Even later sprong een vonk uit het haardvuur in haar mond. Daarop zuchtte ze en werd wakker.
Hij wist genoeg en wilde haar nooit meer zien.
*   *   *
Samenvatting
Een verhaal uit Terschelling over een heks als geliefde. Een boerenjongen heeft verkering met een mooie en rijke boerenmeid. De jongen wordt echter gewaarschuwd dat zijn meisje een heks is. Om de proef op de som te nemen, moet hij haar maar eens onverwachts bezoeken. De jongen ontdekt dat zijn vriendin inderdaad een heks is en verbreekt de verkering.
Toelichting
Bron: Volkskunde, tijdschrift voor Nederlandsche folklore, 20e jaargang, Gent/Deventer, 1909, p. 61. Bijdage van Boekenoogen met de aantekening dat het verhaal in 1903 in Uitdam werd genoteerd uit de mond van iemand die het van zijn grootvader, een Terschellinger, had gehoord. Zie de databank van het Meertens Instituut voor de originele versie.
Het verhaal bevat elementen die niet helemaal des sprookjes zijn; de invloed van sage en legende is onmiskenbaar.
Ook al was Nederland het eerste land waar de gerechtelijke vervolging van heksen ophield (1610), toch bestond tot diep in de 19e eeuw op de dorpen het geloof aan heksenfamilies. Heksenkunst, zo werd gefluisterd, vererft van moeder op dochter. Een meisje dat tot het heksenvolk behoorde, werd nooit door een jongen gevraagd.
Trefwoorden
Basisinformatie
Thema
Bron
"Alle sprookjes van de Lage Landen" door Eelke de Jong en Hans Sleutelaar. Rebo, Sassenheim, 1985.
Populair
Verder lezen