vrijdag 15 maart 2024

Volksverhalen Almanak


Het papier van Cai Mo


Het papier van Cai MoLang geleden bestond er geen papier. Schrifttekens werden ingekerfd op latjes van bamboe en hout en dat was erg onhandig. Volgens de overlevering leefde er toen een man die Cai Lun heette en het papier heeft uitgevonden. De mensen kochten om strijd zijn papier als schrijfmateriaal zodat hij geweldig goed verdiende.
Cai Luns schoonzuster Huiniang zag wat voor winst hij maakte en droeg haar man Cai Mo op bij Cai Lun in de leer te gaan. Op dat moment maakte Cai Lun papier voor de overheid. Bij het vertrek van Cai Mo drukte zijn vrouw hem herhaaldelijk op het hart: "Hoe minder dagen je verspilt aan het leren en hoe eerder je thuiskomt, hoe eerder kunnen we geld verdienen!"
Cai Mo ging bij Cai Lun in de leer en na drie maanden kwam hij naar huis om zijn eigen papiermakerij te beginnen. Maar omdat zijn papier te grof was, kocht niemand het en het stapelde zich op tot hun hele huis vol lag. Wanneer het echtpaar naar die bundels papier keek was het hun bijzonder droef te moede.
Maar Huiniang was uiteindelijk een schrandere vrouw en ze bedacht een oplossing die ze haar echtgenoot in het oor fluisterde waarbij ze hem opdroeg te handelen volgens haar instructies.
Om middernacht begon Cai Mo luid te wenen. Toen de buren, die niet wisten wat er bij Cai Mo aan de hand kon zijn, kwamen kijken, bleek Huiniang overleden te zijn en al in haar kist te liggen. Toen Cai Mo zag dat de buren waren gekomen, weende hij een poosje en vervolgens nam hij een bundel papier die hij voor de lijkkist in brand stak, terwijl hij tegelijkertijd wenend sprak: "Ik ben bij mijn broer in de leer gegaan om papier te leren maken maar ik heb niet opgelet zodat mijn papier nergens naar lijkt en niemand het wil en jij van ergernis bent gestorven. Ik zal het nu tot as verbranden om het verdriet in je hart te verdrijven."
Wenend verbrandde hij het, en nadat hij de ene bundel had verbrand haalde hij weer een andere die hij ook weer in brand stak. Terwijl hij het papier aan het verbranden was hoorde je een geluid in de kist maar hij leek niets te horen en bleef maar branden en wenen. Toen hij weer een bundel had verbrand hoorde je Huiniang vanuit de kist schreeuwen: "Open de kist, ik ben terug!"
Stomverbaasd was iedereen maar Huiniang bleef maar roepen, dus er zat voor de mensen niets anders op dan moed te vatten en de deksel van de lijkkist los te maken.
Huiniang ging overeind zitten en zong op een vreemde wijs:
In deze wereld brengt het kopergeld je overal
In gene wereld echter moet je met papier betalen!
Dus had mijn echtgenoot voor mij niet dit papier verbrand,
Niemand had mij ooit vrijgelaten om terug te komen!
Ze zong het één keer en nog een keer, ze zong het éénmaal en andermaal. Toen ze zo een tijdje had gezongen, werd ze ernstig en sprak: "Zoeven was ik een schim, nu ben ik weer een mens! Toen ik in gene wereld aankwam moest ik een molensteen voortduwen als straf. Maar mijn man zond me geld en om der wille van een paar duiten hielpen de helleknechten me om strijd om de molensteen te duwen. Het spreekwoord is waar: met geld kun je de duivel zo ver krijgen dat hij een molensteen duwt. Toen de onderwereldrechter wist dat ik geld had, eiste hij een deel daarvan en toen ik hem een heleboel van het geld dat mijn man mi) gezonden had gaf, heeft hij heimelijk de achterdeur van de onderwereld voor me opengedaan. Zo heeft hij me vrijgelaten om terug te komen."
Toen Cai Mo het verhaal van zijn vrouw had aangehoord deed hij net alsof hij haar niet begreep en vroeg: "Maar ik heb je toch geen geld gezonden?"
Huiniang wees op de nog smeulende stapel papier en zei: "Dat is het geld dat jij me hebt gezonden. In deze wereld gebruiken we koper als geld, in gene wereld gebruiken ze papier als geld."
Toen Cai Mo dat had gehoord haalde hij hollend nog twee bundels papier en terwijl hij die aanstak zei hij: "Mijnheer de onderwereldrechter, hartelijk dank dat u mijn vrouw terug hebt laten komen. Ik zend u nog twee bundels papier opdat u wat extra aandacht besteedt aan mijn vader en moeder en ervoor zorgt dat ze geen straf ondergaan. Als u weer eens geld tekort komt zal ik u nog wat sturen." En terwijl hij dat zei, haalde hij nog twee bundels papier om te verbranden.
Zo werden de buren door hen bedrogen. In de overtuiging dat het verbranden van papier inderdaad zulke voordelen bracht, kochten ze haastig voor goed geld papier van Cai Mo, dat iedereen ging verbranden op het graf van zijn eigen voorouders. Binnen twee dagen had Cai Mo al het papier dat zijn huis tot aan de nok toe vulde verkocht. En omdat Huiniang op de eerste dag van de Tiende Maand volgens de traditionele kalender terugkeerde onder de levenden, bestaat nog steeds de gewoonte om op de eerste van de Tiende de graven te bezoeken en er papier te verbranden.
*   *   *
Samenvatting
Een verhaal over het uitvinden van papier en een listige Chinese vrouw. Volgens de legende heeft Cai Lun het moderne papier uitgevonden in 105 na Christus. Wanneer zijn broer - Cai Mo - ziet hoe goed de zaken gaan, besluit hij ook in de papierhandel te gaan. Hij maakt echter te grof papier dat niemand wil hebben. Zijn vrouw vezint een list, waardoor ze in één keer van de stapels papier af zijn en tegelijkertijd een nieuw Chinees ritueel introduceren: het verbranden van papieren namaakgeld.
Toelichting
Dit verhaal is vertaald naar de Chinese tekst in de Grote encyclopedie van feestdagen (Jieri baike daquan), (Jilin kexue jishu chubanshe, Jilin 1986), pp. 171-172. Het papier is, naast het kompas, het buskruit, en de boekdrukkunst, een van de belangrijkste Chinese uitvindingen. Rond het begin van christelijke jaartelling werd al papier vervaardigd. In 105 na Chr. rapporteerde een zekere Cai Lun de 'uitvinding' van het papier in een memoratie aan de keizer en sindsdien geldt hij als de uitvinder van het papier. Onze historische bronnen zwijgen over een broer van Cai Lun.
In het traditionele China bestond de gewoonte om bij begrafenis en bij bezoeken aan het graf papieren geld te verbranden, omdat men geloofde dat de ziel van de overledene veel geld nodig had in de Onderwereld, waar de rechters immers vaak al even omkoopbaar waren als in de wereld der levenden.
Cai Lun was een Chinese eunuch die gezien wordt als de uitvinder van het papier, vergelijkbaar met det huidige papier (in tegenstelling tot het Egyptische papyrus). Hij werd geboren in Guiyang tijdens de Oosterse Han Dynastie en werd secretaris van Keizer He. Hij probeerde met materialen als boombast, hennep, zijde en visnet papier te maken, maar de exacte formule kennen we niet. De keizer was blij met de uitvinding en gaf hem een titel en rijkdom.
Hoewel papier nu overal wordt gebruikt, is hij buiten Oost-Azië nog maar weinig bekend. Nadat Cai Lun in 105 het papier had uitgevonden, werd het meteen overal in China veel gebruikt. In 751 werden een paar Chinese papiermakers gevangen genomen door de Arabieren nadat troepen uit de Tang Dynastie verslagen werden in de Slag van Talas. De techniek van het papiermaken spreidde zich toen naar het Westen uit.
Cai Luns bijdrage wordt als een van de belangrijkste ontdekkingen in de wereld gezien, omdat het China mogelijk maakte zich veel sneller te ontwikkelen dan met eerdere schrijfmaterialen (vooral bamboe), net zoals in Europa, waar het in de 12e en 13e eeuw werd geïntroduceerd.
Trefwoorden
Basisinformatie
Thema
Feest / viering
Bron
"Volksverhalen uit kleurrijk Nederland. List & bedrog. Verhalen over eerlijkheid, gastvrijheid, list en bedrog uit de Chinese, Joodse, Nederlandse, Indiase, Turkse, Surinaamse, Marokkaanse en Indonesische verteltraditie" uitgegeven door Lemniscaat, Rotterdam, 1990. ISBN: 90-6069-718-9
Populair
Verder lezen