dinsdag 19 maart 2024

Volksverhalen Almanak


Hoe Aldar-Kose trouwde


Op een keer vond Aldar-Kose op de steppe een afgekloven schapenbout. Hij raapte hem op en ging naar de joert van een gierig oud vrouwtje. Ze was net bezig vlees te koken. Aldar-Kose vroeg: "Mag mijn schapenbout in de ketel bij de rest van het vlees?" - "Goed," zei het vrouwtje. "Maar let wel op dat de ketel mijn vlees niet opeet," zei Aldar. Het vrouwtje keek verbaasd. "Alsof een ketel vlees kan eten! Wees maar niet bang hoor, gooi je vlees er maar in."
Het vlees in de ketel werd gaar. Maar de schapenbout bleek niets dan bot te zijn. Dat er toch al geen vlees aan had gezeten, vertelde Aldar-Kose natuurlijk niet. Het vrouwtje kon haar ogen niet geloven van verbazing. Maar ze had Aldar nu eenmaal beloofd dat hij zijn vlees zou krijgen, dus gaf ze hem een stuk van haar eigen vlees. Aldar nam het stuk aan en zei: "Ik hang het hier op en morgen neem ik het mee." - "Doe maar gerust. Het blijft hangen waar het hangt."
Aldar hing het stuk vlees op aan de tentwand. Vlak onder het vlees stonden twee lammetjes. Als het slecht weer is, mogen de jongste lammetjes namelijk altijd binnen staan. Hij zei: "Maar omaatje, let wel op dat je lammetjes het niet opeten." Het vrouwtje werd boos: "Wat klets je toch! Lammetjes eten geen vlees!"
Het werd nacht. Toen iedereen sliep, stond Aldar-Kose op. Hij at het stuk vlees helemaal op en smeerde de bek van een van de lammetjes met vet in. Toen ging hij slapen. 's Ochtends zei hij: "Zeg omaatje, nou heeft je lam toch mijn vlees opgegeten!" Het oudje zag dat de bek van een van haar lammetjes met vet besmeerd was. Om de schade te vergoeden gaf ze Aldar-Kose het lam.
Aldar-Kose vertrok met zijn lam en ging op bezoek bij een rijk heer. Hij vroeg hem: "Mag ik mijn lam even bij jouw kudde zetten?" - "Natuurlijk," zei de rijkaard. "Ik ben alleen bang dat je schapen het op zullen eten." - "Ik heb nog nooit gehoord dat schapen hun eigen lammeren eten," zei de heer. "Wees maar niet bang, dat zal niet gebeuren."
Aldar-Kose zette zijn lam bij de kudde en liet zich bij de rijke heer op een maaltijd trakteren. Het werd nacht. De herder die op de kudde paste, viel in slaap. Stilletjes sloop Aldar-Kose naar de kudde, slachtte zijn lam en verstopte het vlees. Met het bloed smeerde hij de bekken in van de vetste schapen. Toen ging hij weer naar bed.
's Ochtends ging Aldar naar de kudde om zijn lam op te halen. Toen hij het niet vond, riep hij tegen de rijkaard: "Volgens mij hebben je schapen mijn lam opgegeten!" De rijke man ging naar de kudde en merkte dat er bloed zat op de bekken van enkele schapen. Verdorie, dan eten die beesten toch hun eigen lammeren! dacht hij. Tegen Aldar-Kose zei hij: "Goed, je mag die schapen meenemen die je lam hebben opgegeten." Aldar-Kose koos acht vette schapen uit en ging op weg.
Na een tijdje kwam hij een man tegen die een dood meisje in zijn armen droeg. Aldar-Kose stelde hem voor: "Als je mij nou dat meisje geeft, krijg jij van mij acht schapen." De man ging akkoord. Hij kreeg de acht schapen en gaf Aldar-Kose het meisje en zijn paard op de koop toe.
Aldar-Kose vervolgde zijn weg. Hij kwam bij zijn eigen dorp. Een meisje zag hem aankomen en zei tegen haar vriendinnen: "Kijk, Aldar-Kose komt eraan en hij heeft zijn bruid bij zich!" De meisjes liepen naar buiten om te kijken. Toen pakte Aldar-Kose zijn priem en stak het paard in de flank. Het dier schrok zo dat het Aldar-Kose en het dode meisje van zijn rug wierp. Aldar stond op, ging naar de oude mannen die bij elkaar zaten in het dorp en zei: "Kijk nu eens, vadertjes, wat jullie dochters gedaan hebben. Ze hebben mijn paard aan het schrikken gemaakt, het paard heeft mijn vrouw van zich afgeworpen en nu is ze dood." De mannen overlegden even en namen een besluit: "Het is onze schuld. Wij moeten je er iets voor teruggeven. Je mag een van de meisjes tot vrouw nemen." Daar had Aldar-Kose op gewacht. Hij koos het allermooiste meisje uit en trouwde met haar.
*   *   *
Samenvatting
Een volksverhaal uit Kazachstan over een slimme bedrieger. De schelm Aldar-Kose vindt op de steppe een afgekloven schapenbout. Het lukt hem uiteindelijk - door steeds slim te ruilen en te bedriegen - om daarmee een bruid voor zichzelf te bemachtigen.
Toelichting
Aldar-Kose is bedrieger van beroep. Hij verdient zijn brood door mensen voor de gek te houden. Niet zomaar alle mensen, vooral de gierige rijkelui zijn de pineut. Want zij kunnen best wat missen, vindt Aldar-Kose. De ene keer troggelt hij hun een paard af, de andere keer geld, en soms zelfs een mooie dochter. 'Aldar' betekent in het Kazachs dan ook 'bedrieger'. Zijn tweede bijnaam 'Kose' (spreek uit 'kossè') betekent 'kin waar geen haar op groeit'. Want al is Aldar-Kose een volwassen man, zijn baard wil maar niet groeien.
Een joert is een tent waarin de nomaden wonen. Een joert bestaat altijd uit een ronde opvouwbare wand en een dak van latjes. Daar overheen worden dikke wollen kleden vastgemaakt. Zelfs in de winter is het nog lekker warm in een joert.
Hetzelfde thema komen we ook tegen in het Mongoolse verhaal De geschiedenis van de schrokop en het Finse verhaal De man met de schoen van boomschors.
Trefwoorden
Basisinformatie
Bron
"Sprookjes uit Kazachstan. Oplichters en andere helden" door Els de Roon Hertoge. Koninklijk Instituut voor de Tropen, Amsterdam / Novib, 's Gravenhage, 2000. ISBN: 90-6832-905-7
Populair
Verder lezen