dinsdag 19 maart 2024

Volksverhalen Almanak


Hoe het vuur verstopt werd in elke boom


Lang, heel lang geleden behoorde al het vuur toe aan drie Vuurwezens, en die hielden het weggestopt in hun tipi, hoog boven op de top van een berg. Ze wilden het vuur met niemand delen en bewaakten het zorgvuldig, dag en nacht. Dus toen het winter werd, en de gierende wind loeide en sneeuw de aarde bedekte, hadden mannen, vrouwen en kinderen niets om zich mee te verwarmen. Geen vuur, geen warm eten, niets.
Nu wist Coyote, die wijs is, dat er vuur bestond, en eens, aan het eind van de winter, toen hij zag hoe koud de mensen het hadden en hoe ellendig ze er voorstonden, besloot hij om wat vuur te stelen en het aan hen te geven. Maar hoe moest hij dat doen? Coyote dacht diep na.
Toen riep hij een vergadering van dieren bijeen en zei: "Wie wil mij helpen om wat vuur te stelen en het aan de mensen te geven?" En Beer, Hert, Eekhoorn, Chipmunk en Kikker boden aan hem te helpen.
Weer dacht Coyote na. "Beer," zei hij, "jij bent groot en sterk, dus jij moet met mij meekomen naar de tipi van de Vuurwezens. Hert, Eekhoorn en Chipmunk, jullie zijn snelle lopers, dus jullie moeten langs het pad blijven wachten, klaar om weg te rennen."
"En ik?" vroeg Kikker. "Ik wil ook graag helpen!"
"Kikker," zuchtte Coyote hoofdschuddend, "jij bent zo"n klein beestje en je zit altijd op je hurken. Springen en zwemmen kun je, maar hard lopen kun je niet. Jij kunt niets doen."
"Ik zou bij de vijver kunnen wachten en zorgen dat ik klaarsta," zei Kikker, "voor het geval..."
"Doe dat maar," zei Coyote, "blijf maar bij de vijver wachten en zorg dat je klaarstaat. Voor het geval..."
Daar was Kikker blij om. Hij ging op zijn hurken bij de vijver zitten en wachtte, terwijl de anderen op weg gingen, over het pad door het woud dat leidde naar de bergtop van de Vuurwezens.
Onderweg stopte Coyote af en toe en zei tot een van de dieren dat hij naast het pad moest blijven wachten. Eerst werden Eekhoorn, toen Chipmunk en toen Hert achtergelaten en ten slotte liepen Beer en Coyote alleen verder.
Toen ze bij de tipi kwamen op de top van de berg zei Coyote tegen Beer dat hij in de schaduw moest blijven wachten tot hij Coyote "Aaooo!" hoorde roepen. Dan moest Beer een geweldig lawaai maken.
Coyote sloop naar de tipi. Hij blafte zachtjes en een van de Vuurwezens opende de flap van de tent en keek naar buiten.
Coyote stond daar een beetje te bibberen en zei zo rustig en beleefd als hij maar kon: "Mijn poten zijn ijskoud. Mag ik ze alsjeblieft in jullie warme tipi naar binnen steken?"
Hij was zo bijzonder beleefd dat het Vuurwezen zei: "Jaaa, dat mag wel..."
Toen stapte Coyote naar binnen, eerst met zijn voorpoten en toen met zijn achterpoten. Toen zwiepte hij zijn staart naar binnen! Verlangend keek hij naar het grote vlammende vuur in het midden van de tipi, maar hij zei niets. Hij ging liggen en sloot zijn ogen alsof hij ging slapen. Maar het volgende ogenblik gaf hij een lange Coyote-kreet: "Aaooo!"
Nu klonk van buiten de tipi een geweldig lawaai doordat Beer begon te grommen en rond te stampen.
De Vuurwezens holden naar buiten en riepen: "Wie is dat?" En toen ze Beer zagen, renden ze achter hem aan.
Coyote was gereed. Hij greep een stuk brandend hout tussen zijn tanden en rende de tipi uit en de berg af.
Zodra de Vuurwezens Coyote zagen met zijn brandende stuk hout joegen zij hem achterna.
Coyote rende en rende. Hij was snel, maar de Vuurwezens waren sneller en ze kwamen dichterbij.
Toen zag Coyote Hert. "Vangen en wegwezen!" riep hij en gooide het brandende stuk hout naar Hert.
Hert ving het op en rende weg. Maar hij rende zo snel dat de wind het vuur achter hem liet uitwaaieren en een vlam sprong over op zijn lange staart en verbrandde het grootste deel ervan. Daarom heeft Hert zo"n korte staart, ook tegenwoordig nog.
Hert was snel, maar de Vuurwezens waren sneller en ze kwamen dichterbij.
Toen zag Hert Chipmunk. "Vangen en wegwezen!" riep hij en wierp het brandende stuk hout naar Chipmunk.
Chipmunk ving het op en rende weg. Maar de Vuurwezens kwamen dichter- en dichterbij, tot een van hen een arm uitstrekte en zijn klauwen over de rug van Chipmunk haalde en drie lange, zwarte strepen achterliet. Daarom heeft Chipmunk strepen op zijn rug, zelfs tegenwoordig nog.
Toen zag Chipmunk Eekhoorn. "Vangen en wegwezen!" riep hij en gooide het brandende stuk hout naar hem toe.
Eekhoorn ving het op en rende weg. Maar het hout brandde snel door en was nu zo kort dat de hitte de pluimstaart van Eekhoorn over zijn rug deed krullen. En daarom heeft Eekhoorn een krul in zijn staart, zelfs tegenwoordig nog.
Eekhoorn kwam bij de vijver. De vuurwezens waren vlak achter hem. Wat moest hij doen?
Toen zag hij de kleine Kikker, die op zijn hurken klaar zat. Voor het geval...
"Vangen en springen!" riep Eekhoorn en gooide het brandende stuk hout, dat nu nog maar heel klein was, naar Kikker.
Kikker ving het op, maar terwijl hij sprong greep een van de vuurwezens zijn staart en trok hem er af. En daarom heeft Kikker geen staart, zelfs tegenwoordig niet.
Toen Kikker sprong, belandde hij in de vijver, en om het vuur tegen het water te beschermen slikte hij het kleine brandende houtje in. Hij hield zijn adem in en zwom naar de overkant.
Daar zag Kikker een boom. "Vangen en verstoppen!" riep hij, en spuwde alles uit wat er nog over was van het brandende stuk hout, niet meer dan een paar heldere vlammen.
En de boom ving het vuur op en verstopte het.
De Vuurwezens renden om de vijver heen en zochten naar het vuur. Maar het was verstopt in de boom en ze wisten niet hoe ze het er weer uit moesten krijgen, dus gingen ze terug naar hun huis, hoog boven op de top van de berg.
Maar Coyote, die wijs is, wist hoe hij het vuur uit de boom kon halen. Hij wist hoe hij twee droge stokjes tegen elkaar aan moest wrijven om een vonk te maken, die gevoed kon worden met dennennaalden en dennenappels om uit te groeien tot een vuur. Het was Coyote die de mensen leerde hoe ze dit moesten doen, zodat ze het nooit meer koud hoefden te hebben in de winter. En het was Coyote die een ronde maakte langs alle andere bomen en ze ook wat van het vuur gaf, zodat er vuur verstopt zit in elke boom, zelfs tegenwoordig nog.
*   *   *
Samenvatting
Een scheppingsverhaal van de Noord-Amerikaanse indianen. Coyote is van plan het vuur - dat door Vuurwezens wordt achtergehouden - te stelen en het aan de mensen te geven. Hij roept de hulp in van verschillende dieren en na een estaffette met een brandend stuk hout en een achtervolging door de Vuurwezens, lukt het uiteindelijk Kikker om het vuur te verstoppen in een boom. Coyote weet dat je het eruit kunt halen door twee stokjes tegen elkaar te wrijven en die kunst van het vuurmaken heeft hij de mensen geleerd.
Toelichting
Het eerste vuur dat gestolen wordt van een god of van een dier, die het verborgen en voor zichzelf houdt, is een algemeen thema in vuurmythen uit de hele wereld. Dit verhaal met de estafette van dieren is algemeen bekend onder Noord-Amerikaanse indianen, In de westelijke helft van het continent is de coyote dikwijls de dief, terwijl die in het oosten meestal het konijn is.
Een tipi is een indianentent, die - in tegenstelling tot een wigwam - een duidelijke puntvorm heeft.
Een chipmunk is een wangzakeekhoorn. Het is de eekhoornsoort die model heeft gestaan voor de Disney-figuren Knabbel en Babbel.
Trefwoorden
Basisinformatie
Populair
Verder lezen